Als predikant van meer dan twintig ledeboeriaanse gemeenten, kreeg de voormalige landbouwer ds. Janse (1828-1902) veel brieven van mensen uit binnen- en buitenland. Soms waren ze slechts geadresseerd aan ”Ds. D. Janse, Gereformeerd Leeraar te Middelburg”, zonder straatnaam of huisnummer.

De brieven bevatten verjaardags- en nieuwjaarswensen, mededelingen over huiselijke en kerkelijke omstandigheden, preekverzoeken, condoleanties en verzoeken om advies. Maar de inhoud is rijker, zegt Joh. van Eijzeren (1935) uit Middelburg. „Wie de meer dan 750 kantjes doorleest, merkt dat de meeste brieven voor een groot deel uit gedachten over het geestelijk leven bestaan, beschouwend, maar ook wel uit eigen ervaring. Het gaat om geestelijk-bevindelijke kennis van Gods volk uit heel Nederland. De eigenlijke aanleiding om te schrijven volgt soms pas in de laatste paar regels.”

Juist dát aspect was voor Van Eijzeren en zijn zwager Piet Janse, een nazaat van ds. Janse, de reden om de brieven in boekvorm uit te geven. Van Eijzeren: „We willen de rijke geestelijke inhoud graag doorgeven, tot eer van de Heere en tot opbouw van de kerk. Dat is ons hoofddoel geweest.”

Wonder

Het is volgens Van Eijzeren een wonder dat de schoenendoos van ds. Janse bewaard is gebleven. „In 1944, toen Walcheren door de geallieerden onder water werd gezet, is de doos in een blikken trommel ergens op een zolder gezet. Daarna heeft hij in de kring van de familie rondgezworven, van vader naar zoon, van neef naar nicht. In 2014 stond hij klaar om bij het oud papier te worden gezet. Gelukkig ontdekte een nicht het bijtijds. Via mijn zwager Piet Janse kwam de doos bij mij terecht. Vanwege de inhoud hebben we toen besloten er een boek van te maken. ”Van ploeg naar kansel” telt 448 pagina’s. Zaterdag is het op een familiereünie gepresenteerd.”

Voordat het zo ver was, moest er nog wel heel wat gebeuren. Van Eijzeren: „Ds. Janse bewaarde alle brieven zorgvuldig, inclusief de enveloppen, die hij netjes aan de zijkant opensneed. Maar toen ik de doos kreeg zag de inhoud er desolaat uit. Het papier was aangevreten, brieven waren uit de enveloppen gehaald. Helaas is er ook wel het een en ander verloren gaan, bijvoorbeeld tijdens een verhuizing. Daarnaast was het niet altijd eenvoudig om de handschriften te lezen. Met mijn kleindochter Thamara van Eijzeren heb ik geprobeerd de tekst te ontcijferen. Twee andere familieleden met kennis van zaken sprongen bij als we er echt niet uit kwamen. Thamara heeft de brieven uitgetikt en van noten voorzien.”

Ook vijftien heel persoonlijke brieven van ds. Janse zelf zijn in het boek opgenomen, waaronder een aantal lange epistels waarin hij in alle openheid vertelt over Gods daden en leiding in zijn leven.

Levensbeschrijving

Behalve de brieven bevat het boek een rijk geïllustreerde levensbeschrijving van ds. Janse (samengesteld door Thamara) en een genealogie van de Zeeuwse predikant (samengesteld door David Janse, eveneens een nazaat). Daarnaast kregen fragmenten uit nieuw ontdekte historische documenten –kerkenraadsnotulen, een doopboek, huwelijksaktes– een plek.

De redactie van ”Van ploeg naar kansel” werd gevormd door Joh. en Th. van Eijzeren, P. Janse en D. Janse. Ds. J. M. D. de Heer, predikant van de gereformeerde gemeente te Middelburg-Centrum, schreef een voorwoord.

Mede n.a.v. ”Van ploeg naar kansel. Het leven van ds. David Janse (1828-1902) in woord, beeld en document”. Het boek is voor 24,95 euro (excl. verzendkosten) te bestellen bij D. Janse (jansejanse@solcon.nl) of Joh. van Eijzeren (0118-626542).

—

Lees ook in Digibron

Brieven uit de schoenendoos 1 (De Saambinder, 15-02-2007)

Brieven uit de schoenendoos 2 (De Saambinder, 22-02-2007)

Brieven uit de schoenendoos 3 (De Saambinder, 15-03-2007)

Brieven uit de schoenendoos 4 (De Saambinder, 22-03-2007)

Brieven uit de schoenendoos 5 (De Saambinder, 19-04-2007)

’Altijd stond hij voor zijnen dienst klaar…’ (Oude Paden, 01-06-2002)

Uit vroegere jaren (De Saambinder, 20-10-1994)

Ds. David Janse (Kerkhistorische Kroniek, 01-05-1965)