De interkerkelijke organisatie Conferentie van Europese Kerken (CEC) belegde donderdag en vrijdag, in samenwerking met de Britse kerken, een conferentie over ”Europe – Where Now?”

Bij de opening van de conferentie, die wordt gehouden in de methodistenkerk van Edinburgh, klinkt Psalm 100. Bob Fyffe, algemeen secretaris van medeorganisator Churches Together, stelt dat „we ons als kerken nederig op moeten stellen. Velen hebben de kerk de rug toegekeerd, de participatiegraad is laag.”

De CEC zelf lijkt daar niet direct voor te voelen. In een open brief worden alle deelnemende kerken opgeroepen om „een positieve bijdrage te leveren om een gemeenschappelijk Europees huis te bouwen.” De kerken moeten daartoe, ook in reactie op de brexit, de „gedeelde Europese waarden” sterker durven uitdragen, aldus de anglicaanse bisschop Christopher Hill, voorzitter van de CEC. De organisatie wil daarbij inzetten op „koinonia” en „diaconia”: het creëren van een solidaire gemeenschap die zich dienstbaar opstelt.

Uit de reacties op de brief blijkt dat die Europese waarden lang niet door alle kerken worden gedeeld: moeten de kerken niet eerst en vooral terug naar de christelijke waarden? Sommige aanwezigen vragen zich af of de kerkleiding niet zelf eerst een stapje terug moet doen. Volgens een peiling zou meer dan de helft van de kerkleden voor de brexit hebben gestemd. Is de top van de kerk dan niet volledig losgezongen van zijn leden? CEC belooft zich op beide vraagstukken te bezinnen.

Ook David Mumford, emeritus predikant binnen de Schotse Episcopale Kerk, hoort het betoog van de CEC met gemengde gevoelens aan. „Dit is allemaal te massief en daarmee ineffectief. Wie moet hierin de leiding nemen? De verscheidenheid tussen de kerken is veel te groot om zulke pretenties te hebben.”

Gevraagd naar de verscheidenheid tussen de kerken kijkt Mumford donker. „Je wordt er somber van. De progressievere kerken zetten in op verdraagzaamheid en solidariteit; zij vinden abortus en het homohuwelijk gepasseerde stations. De conservatievere kerken kunnen daarin niet meekomen; vervolgens zie je dat elke kerk er naar buiten toe haar eigen lijn op nahoudt.”

Harde grens

Kenneth Milne, afgevaardigde namens de Ierse Raad van Kerken, kan evenmin iets met het langetermijndenken. Ze wil dat er op de korte termijn een oplossing gevonden wordt voor de dreigende harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland. „Anders worden onze gemeenten straks letterlijk van elkaar afgesneden.” Milne is er daarnaast niet gerust op dat het gewelddadige Ierse verleden niet opnieuw naar boven zal komen. „Een harde grens moet absoluut voorkomen worden. Juist vanwege de grens is er zo veel bloed vergoten; hier ligt een taak voor de kerk om aan te dringen op een spoedige en vredige oplossing.”