In het gehele land enkelvoudig in- en uitchecken zou een bron van vergissingen en ergernis wegnemen, meent voorzitter Arriën Kruyt van reizigersorganisatie Rover. Zo moeten reizigers die van de Valleilijn tussen Ede- Wageningen en Amersfoort willen overstappen op een trein van NS in Amersfoort of Ede-Wageningen uitchecken bij vervoerder Connexxion en inchecken bij NS, en omgekeerd.

„Dat gaat nogal eens fout”, zegt Kruyt. „Bovendien is het een onhandige hindernis die tijd kost. Het komt geregeld voor dat mensen daardoor hun aansluiting missen. Ook raken in Amersfoort en Ede veel reizigers in verwarring als zij moeten kiezen tussen een poortje van NS of van Connexxion.”

Connexxion en NS onderkennen het knelpunt. Daarom doen ze het komende jaar drie experimenten op de Valleilijn. Enkelvoudig in- en uitchecken hadden ze twee jaar geleden al willen uitproberen, maar die voornemens stuitten toen op de landelijke toezichthouder op mededinging. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) wilde niet dat de vervoerders inzicht zouden krijgen in elkaars gegevens. Dat zou bijvoorbeeld bij een aanbesteding tot concurrentievervalsing kunnen leiden. In de drie proeven worden hiervoor zorgvuldige waarborgen getroffen, zoals het onderbrengen van gegevens bij een derde partij.

Rover vindt de experimenten op de Valleilijn „op zichzelf waardevol”, maar, zo zegt voorzitter Kruyt: „Het gros van de reizigers moet apart per vervoerder blijven in- en uitchecken. We zijn pas echt blij als er nu snel stappen worden gezet voor een permanente oplossing die ook elders kan worden gebruikt: één keer in- en uitchecken op het hele spoor. De komende jaren zullen de problemen met in- en uitchecken op stations met meerdere vervoerders groter worden doordat in Limburg en Overijssel Arriva en Syntus lijnen overnemen van de NS. Dat maakt de behoefte aan een houdbare totaaloplossing alleen maar groter. Het belang van de consument moet niet lijden onder de marktwerking in het openbaar vervoer.”

Dat erkent ook het Nationaal Openbaar Vervoer Beraad (NOVB), landelijk overlegorgaan van vervoerders, consumenten en autoriteiten. In een recente rapportage staat letterlijk: „Door niet meer uit en in te hoeven checken bij de overstap naar een andere vervoerder, zal bij het slagen van de proeven het reizen met het openbaar vervoer makkelijker en klantvriendelijker worden. Dit wordt steeds meer van belang, omdat meer lijnen overgaan naar een andere vervoerder.”

„Het is echter niet zo dat de proeven over een jaar iets opleveren dat een maand later in heel Nederland kan worden toegepast. Dat wordt nog een lastig verhaal”, zegt NOVB-voorzitter Eric Janse de Jonge, voor het Valleilijn-project ook de woordvoerder van NS en Connexxion.

De drie experimenten worden uitgebreid geëvalueerd. Janse de Jonge: „De lessen die we daaruit trekken, kunnen wellicht bijdragen aan een landelijke invoering van enkelvoudig in- en uitchecken. Het allergrootste probleem is mogelijk niet eens de techniek, moeilijker wordt het waarschijnlijk met de privacy en de marktwerking. Zo mogen vervoerders absoluut niet van elkaar zien wie met welke trein reist voor hoeveel geld. Zo hebben we het met elkaar afgesproken toen we vijftien jaar geleden concurrentie op het spoor toelieten. Ook Rover en de andere consumentenorganisaties die in het NOVB om de tafel zitten, weten van de eisen rond privacy en mededinging. Het is heel complex in dit land.”

Drie experimenten

Connexxion en de NS doen het komende jaar drie experimenten op de Valleilijn met enkelvoudig inchecken: digitale treinkaartjes via de mobiele telefoon, reisregistratie met gps en achteraf betalen. Reizigers kunnen zich daarvoor aanmelden.

De digitale kaartjes worden vooraf gekocht via een applicatie op de telefoon. Bij een controle toont de reiziger het kaartje in de app, waarmee hij ook de toegangspoortjes van het station kan openen.

Voor abonnementhouders is er een proef met volgen via het gps-plaatsbepalingssysteem op de mobiele telefoon in combinatie met achteraf betalen. Een speciale app registreert aan de hand van de gps-signalen beginstation, eindstation en het afgelegde traject. De gebruiker betaalt via een maandelijkse factuur voor alle gemaakte treinreizen.

Het derde experiment betreft achteraf betalen. Er wordt op rekening gereisd met een speciale OV-chipkaart.

valleilijnproef.nl

Straks drie verschillende incheckpalen

Vervoerder Syntus gaat vanaf december de treinverbindingen op de lijnen Zwolle-Kampen (de Kamperlijn) en Zwolle-Enschede verzorgen. „Dan zijn er in Overijssel drie verschillende incheckpalen”, zegt gedeputeerde Bert Boerman.

„Als provincie willen wij zo veel mogelijk voorkomen dat reizigers opnieuw moeten inchecken. Dat vergroot het reisgemak met de OV-chipkaart aanzienlijk. Daarom hebben wij als concessieverlener aan onze vervoerbedrijven Syntus en Arriva gevraagd te kijken of enkelvoudig inchecken op de Overijsselse spoorlijnen mogelijk is. Dat wordt nu druk onderzocht.”