Rond negen uur woensdagmorgen flitsen de blauwe sporthaldeuren van De Scheg in Deventer open. De rij van zo’n twintig Turkse Nederlanders lost snel op. Een voor een passeren ze de security. Een beveiligster fluit een Turkssprekende man terug die al langs de controle is. Hij is van de pers én stemgerechtigd: wat nu? Besloten wordt dat hij mag doorlopen, mits hij zijn uitrusting achterlaat.

De Scheg in Deventer is een van de drie locaties waar vanaf woensdag zo’n 250.000 stemgerechtigde Turkse Nederlanders in een referendum zich mogen uitspreken voor of tegen een grondwetswijziging. Kort gezegd is de vraag: Wil de Turkse kiezer meer of minder macht voor de president? In Nederland kan tot zondag 21.00 uur worden gestemd. De uitgebrachte stemmen worden volgende week naar Turkije gevlogen en op 16 april geteld. Op die dag mogen de inwoners van Turkije naar de stembus.

T. Toraman (33) heeft ”evet” gestemd. Meer macht voor de president is in het belang van de inwoners van Turkije, meent hij. Hij trekt een parallel met Nederland. „Half maart konden we naar de stembus, maar het duurt nog maanden voordat er een nieuw kabinet zit. Turkije kan straks binnen een week een nieuwe regering hebben.”

Een ”ja” zorgt ervoor dat Turkije beter met andere landen kan concurreren, meent Toraman. Hij is niet bang dat president Erdogan te veel macht krijgt. „Op dit moment kan de president alleen vervolgd worden vanwege landverraad. Als ja-stemmers het referendum winnen krijgt het parlement juist meer macht om vervolging in te stellen.”

Een stuk kritischer is een ongeveer 50-jarige man uit Deventer. Hij heeft hayir gestemd, nee. „Ik houd van Turkije en wil geen dictator die mijn land in een gevangenis verandert.” Een sterk Turkije ziet de vijftiger wel zitten, maar dat moet niet worden aangevoerd door Erdogan. De huidige president onderdrukt zijn eigen bevolking, vindt hij. „Ongeveer de helft is het slachtoffer. Als je het met Erdogan oneens bent, word je weggezet als landverrader of terrorist en kun je zomaar worden opgepakt.”

De man –vroeger was ik gülenist, nu heb ik grote twijfels of God wel bestaat– wil vanwege veiligheidsredenen anoniem blijven. „Tijdens een discussie tussen voor- en tegenstanders vorige week in een koffiehuis merkte ik dat je als nee-stemmer op moet passen. De spanningen liepen hoog op. Een vriend en ik moesten echt inbinden, wilden we niet gekeeld worden.”

Een 28-jarige man –hij noemt zich kemalist– uit de omgeving van Deventer behoort eveneens tot het nee-kamp. „Erdogan heeft veel goeds voor Turkije gedaan. Maar zijn autoritaire koers van de laatste jaren is verkeerd.” De man vindt dat je van de grondwet moet afblijven. „De trias politica moet functioneren, net zoals in Amerika. President Trump heeft veel macht, maar de rechter floot hem terug vanwege zijn inreisverbod voor inwoners van islamitische landen. Zo zou het in Turkije ook moeten werken. Daarom heb ik nee gestemd.”