Dat zegt hij naar aanleiding van zijn proefschrift ”Reformed Spirituality in Java”, waarop hij maandag promoveert aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

De oorspronkelijke religie op Java was syncretistisch, legt ds. Rachmadi, predikant van de Christelijke Kerken van Java (GKJ), uit. „Ik bedoel met syncretisme niet een godsdienstig relativisme, maar de opvatting dat God aanwezig is in elke religie. God is via Jezus geïncarneerd in deze wereld en dat maakt het mensen mogelijk om God te kennen.”

Die openheid is kenmerkend geweest voor de Indonesische cultuur, aldus de predikant. „Er is in ons land altijd een veelheid aan culturen en religies geweest, meer dan de zes officieel door de staat erkende religies. Dat betekent dat moslims en christenen dezelfde God aanbidden. In Indonesië speelt daarbij het feit dat het erg moeilijk is om als moslim van religie te veranderen. Je moet dan je identiteitskaart veranderen, waarop je religie staat, en dat betekent dat je een groot risico loopt om gedood te worden. Ik ken moslims die christen geworden zijn maar die daarvoor niet uit durven te komen.”

Inbedding

Het proefschrift van ds. Rachmadi gaat over de inbedding van het christendom in de Javaanse cultuur. Pas met de eigen belijdenis van de GKJ in 1981 is er volgens hem een geslaagde poging gedaan om de gereformeerde traditie te vertalen naar een Indonesische context. „Dat is de reden waarom alleen de Heidelbergse Catechismus in de Indonesische kerken is vertaald. Niet dat wij bezwaren hebben tegen de Drie Formulieren van Enigheid. Integendeel, we belijden ons geloof vanuit deze achtergrond, maar we vinden dat deze niet aansluiten bij de cultuur in Indonesië. Ze zijn volkomen onbegrijpelijk voor de christenen in de dorpen. Belangrijk verschil is dat Indonesië niet door de verlichting is gegaan en veel meer in termen van gemeenschap dan van het individu denkt.”

Islam

Ds. Rachmadi woont in een land dat gedomineerd is door de islam. Hij is daar van jongs af aan aan gewend. „Een overgrootvader was een islamitisch dorpshoofd, een andere overgrootvader was medewerker van een zendeling. Ik heb dus een gemengde achtergrond, maar vind dat geen probleem.”

Een probleem is wel dat sinds de aanslagen in de Verenigde Staten in 2001 de islam in Indonesië is geradicaliseerd. Rachmadi’s inschatting is dat de radicale islam vooral gesteund wordt door de oude politieke garde in Indonesië, die haar macht wil behouden en zich verzet tegen het optreden van de huidige regering. „Indonesië is een land dat volledige vrijheid van godsdienst heeft. De staat doet er alles aan om alle religies te respecteren. De radicale islam wil daarentegen de bevolking islamiseren. Dat vertaalt zich in een toename van het aantal gesluierde vrouwen en de afwijzing om elkaar een hand te geven.”

De protesten van radicale moslims in Jakarta in februari tegen de zogenaamde blasfemie van de christelijke gouverneur Ahok van Jakarta zijn voorbij. „Dat is omdat Ahok zich niet publiek mengt in de discussie zolang het juridische proces over zijn zaak duurt. Hij praat echter openlijk over het geloof. Hij heeft een goede relatie met de president, die moslim is. Dat typeert de situatie in Indonesië.”

De kerk groeit sterk in Indonesië, aldus ds. Rachmadi. „De officiële statistieken spreken van 10 procent, maar het werkelijke cijfer ligt tussen de 15 en 20 procent. De groei zit vooral in de Rooms-Katholieke Kerk. Zij hebben goede missionarissen en een duidelijke strategie voor de zending. Protestanten zijn erg verdeeld en dat verhindert een krachtig optreden van deze kerken. Er is een nationale raad van kerken, maar die heeft alleen een symbolisch karakter.”