Dit stelt de Vereniging Eigen Huis na een onderzoek van in totaal vierhonderd hypotheekoffertes. „Bij meer dan de helft bleek dat er een of meer goedkopere alternatieven voorhanden waren onder dezelfde voorwaarden, zegt manager financiële en fiscale ledenservice F. Aldewereld. Volgens hem kan de schade voor huiseigenaren nog groter zijn, omdat bij Eigen Huis niet precies bekend is welke kortingen de geldverstrekkers geven boven op het rentetarief waarmee wordt geadverteerd.

Tussenpersonen
De consumentenorganisatie voor eigenhuisbezitters heeft kritiek op de opstelling van de tussenpersonen. Zij zeggen onafhankelijk en objectief te zijn, maar volgens Eigen Huis geven de beoordeelde offertes duidelijk aan dat dit vaak niet het geval is. „Uit de offertes blijkt dat tussenpersonen niet altijd uitgaan van de beste prijs-kwaliteitverhouding. Daaruit zou je kunnen opmaken dat het provisiebelang bij de tussenpersoon zwaarder weegt. Bij de ene hypotheekverstrekker krijgen ze nu eenmaal meer provisie dan bij de ander”, aldus Aldewereld.

Ook kritiseert Eigen Huis de banken. Zij verstrekken niet altijd de meest geschikte hypotheek. Hun aanbod zou te beperkt zijn en niet voldoende concurrerend. De organisatie vindt dat mensen die een huis kopen beter en met verschillende hypotheekverstrekkers zouden moeten onderhandelen.

Uit het onderzoek, dat plaatshad in het eerste halfjaar van 1999, blijkt bovendien dat ruim 20 procent van de beoordeelde offertes in geen verhouding staat tot het jaarinkomen van de koper(s). Er wordt te veel geld geleend, aldus Aldewereld. Eigen Huis is offertes tegengekomen waarbij mensen een hypotheek konden afsluiten van ruim zes keer het jaarinkomen. Het gemiddelde dat altijd wordt genomen om een hypotheek af te sluiten is volgens Aldewereld 3,5 keer het jaarinkomen.

De onverantwoord hoge hypotheken zijn erg risicovol, vindt Eigen Huis. Als de inkomenssituatie van de huizenkoper verandert, is het nog maar de vraag of de maandelijkse hypotheeklast kan worden opgebracht. Juist door de huidige hoge huizenprijzen is dit probleem actueel. Veel -jonge- kopers laten noodgedwongen het tweede inkomen volledig meetellen, maar als het gezamenlijke inkomen daalt doordat de vrouw vanwege bijvoorbeeld gezinsuitbreiding minder gaat werken, kunnen er serieuze problemen ontstaan.

De consumentenorganisatie adviseert de kopers terughoudend te zijn bij het meetellen van het tweede inkomen. Ook vindt Eigen Huis dat in een hypotheekofferte standaard een waarschuwing moet komen als mensen een hypotheek afsluiten boven 3,5 keer hun jaarinkomen. „Dat verplicht de consument om nog eens goed na te denken en de hypotheekverstrekker om open kaart te spelen, omdat de waarschuwing in de offerte staat”, stelt Aldewereld.

Mondiger
Een woordvoerder van de Rabobank, een van de grootste hypotheekverstrekkers in Nederland, meent dat het onderzoek zijn bank niet aangaat. „Omdat onze kracht juist is dat onze kantoren alle mogelijkheden en hypotheekvormen kunnen aanbieden. Bovendien werken wij niet met tussenpersonen. Wij passen de hypotheek aan op de persoonlijke omstandigheden van de aanvrager.”

De zegsman bij de Hypothekers Associatie in Rotterdam -beter bekend als de Hypotheker - zegt niet te twijfelen aan de resultaten van het onderzoek, maar wijst vooral naar de kleinere tussenpersonen, „die maar drie of vier geldverstrekkers in hun portefeuille hebben. Wij hebben er zeventig; dus hebben wij ook meer alternatieven te bieden.” Bovendien merkt hij op dat de consument ook bij het aanvragen van een hypotheekofferte mondiger is geworden. De huizenkoper gaat volgens hem steeds meer shoppen om zo de beste hypotheek te kunnen afsluiten.