Bezwaarden Katwijk diep teleurgesteld
De hervormde bezwaarden in Katwijk aan Zee zijn teleurgesteld over de uitspraak van de rechter, waarin deze dinsdag oordeelde dat de predikanten ds. W. van Vlastuin en ds. A. Vlietstra niet meer mogen preken in de Oude en Nieuwe Kerk. „Het valt me erg tegen”, aldus ds. W. van Vlastuin. De preses van de algemene kerkenraad, ds. B. H. Weegink, zegt maar „zeer beperkt” blij te zijn met de rechterlijke uitspraak. „Er is bij ons allemaal de beschaamdheid der aangezichten.”
Ds. Van Vlastuin stelt dat de rechter in zijn uitspraak „de democratie als leidraad heeft genomen. Het lijkt alsof een synode onbegrensde bevoegdheid heeft en de identiteit van de kerk door meerderheidsbesluiten kan wijzigen.”
Volgens ds. Van Vlastuin hadden de hervormde bezwaarden, die een kort geding hadden aangespannen tegen de algemene (vroeger: centrale, red.) kerkenraad, niet verwacht dat er een definitieve uitspraak zou komen. Op dit moment loopt er bij de rechtbank in Utrecht een bodemprocedure, aangespannen door een groep van 53 hervormde (wijk)gemeenten, waarin ze vragen of ze, met behoud van naam en bezittingen, buiten de PKN mogen blijven. Ds. Van Vlastuin: „Wij hadden gehoopt dat de rechter een opschortende voorziening had getroffen tot er in deze bodemprocedure, de zogenaamde ”verklaring voor recht”, uitspraak is gedaan. Wanneer wij uiteindelijk in die procedure in het gelijk gesteld zouden worden, dan is er door deze uitspraak van de rechtbank in Den Haag veel kapot gemaakt. Juist omdat het hier niet gaat over geld en goed, maar over heilige dingen. Ten diepste is de heiligheid van het ambt in het geding. Het aanvaarden van de veranderingen in het preekrooster zou betekenen dat wij aanvaarden dat we geen ambtelijke bevoegdheid in onze wijkgemeente meer hebben. Dit kunnen wij niet aanvaarden omdat wij door de (wijk)gemeente en mitsdien door God Zelf in dit deel van Zijn wijngaard zijn geplaatst. De voorwaarde van de algemene kerkenraad om tot een regeling te komen, was dat wij de kudde die ambtelijk aan onze zorgen is toevertrouwd, los dienen te laten. Dat is voor ons onaanvaardbaar.”
De uitspraak van de rechter dat de kerkenraad tot 1 augustus de traktementen van hem en ds. Vlietstra moet doorbetalen, noemt ds. Van Vlastuin „niet fundamenteel. Het gaat hier om heel andere, belangrijker, dingen. Om de ambten en over het feit dat het ene ambt in de kerk niet over het andere mag heersen.” Volgens de Katwijkse predikant is de uitspraak „erg voor de mensen die hier wonen. Dit raakt mensen ontzettend diep. Het gaat hier niet alleen over een kerkgebouw, maar in zo’n kerkgebouw wordt ook iets zichtbaar van Gods verbond. Daarom vind ik de uitspraak van de rechter voor een tijdelijke voorziening veel te ingrijpend.”
Ds. Weegink, voorzitter van de algemene kerkenraad van de hervormde gemeente in Katwijk aan Zee, zegt dat de kerkenraad maar „zeer beperkt” blij is met de rechterlijke uitspraak. „Wij hebben er gisteravond als moderamen echt geen gebakje op gegeten. Er is bij ons de beschaamdheid der aangezichten dat we hier intern niet uitgekomen zijn. Dat wil ik eerst zeggen. En het tweede wat ik zeggen wil, is dat dit alles ons is opgedrongen door de synode. Ik heb negenenhalf jaar als synodelid en breedmoderamenlid staan roepen tegen de fusie en ik ben nog steeds een verklaard tegenstander van de PKN in deze vorm en vind dat de synode in deze zaak een knullig beleid heeft gevoerd. Maar men heeft mij weggehoond en me altijd met een meewarige blik aangekeken. Wel vind ik echter dat nu de kerkfusie eenmaal een feit is en deze zaken rechtsgeldig hun beslag hebben gekregen, we ons erin moeten schikken. Dat de bezwaarden zich er niet in hebben geschikt en naar de rechter zijn gestapt, is hier in Katwijk ongelooflijk hard aangekomen. Dat wordt gezien als een gebrek aan broederzin. Ze zijn zelf naar de rechter gestapt en nu heeft deze rechter hen radicaal afgewezen. Ze zijn in al hun eisen niet ontvankelijk verklaard en dat is fors.”
Dat de hervormde gemeente de beide predikanten nog tot 1 augustus moet doorbetalen, is volgens ds. Weegink geen probleem. „Er waren in de boezem van de kerkvoogdij al plannen in deze richting. Soms wordt wel de indruk gewekt alsof er in Katwijk een kamp is pro synode en een kamp contra synode. Dat is niet zo. We zijn hier allemaal zeer bezwaard.”
De predikant betwijfelt of er door deze rechterlijke uitspraak weer wegen zijn geopend richting de bezwaarden. „Veel onderling vertrouwen is weg door de gang naar de rechter. De ervaring leert wel dat de zaak na verloop van tijd enigszins luwt. We gaan nu proberen om de opengevallen plekken in beide kerkenraden van gereformeerdebondssignatuur weer aan te vullen. Veel gemeenteleden in die wijken vragen dringend om een geordend kerkelijk leven. Ze horen immers bij de eigenlijke hervormde gemeente en kunnen niet door de bezwaarden worden meegenomen, heeft de rechter beslist. Sterker nog: wie met hen mee wil, moet zich eerst laten uitschrijven. Dat zal voor menigeen een brug te ver zijn. Wat ons betreft blijft de oproep aan de bezwaarden: Hou er alsjeblieft mee op en schik je met ons in dit lot.”
De voorzitter van de synode van de Protestantse Kerk, ds. J. G. Heetderks, zegt „met instemming” kennis te hebben genomen van de uitspraak van de rechter. „Al zal duidelijk zijn dat wij helemaal niet blij zijn met het feit dat deze zaken voor de rechter komen. Dat is alleen maar slecht voor het aanzien van de kerk. Ook in andere zaken hebben wij de rechter nooit gezocht.”
De synodepreses wil niet zomaar de lijnen doortrekken van de uitspraken van de Haagse rechter naar de ”verklaring voor recht”-procedure. „Dit is een kort geding en dat is wat anders. Bovendien ligt in die ”verklaring voor recht”-procedure ook weer een andere vraag voor. Dan gaat het erom of een hervormde gemeente zich mag losmaken uit het landelijk verband. Wel bevestigt deze uitspraak dat we als kerk correct en zorgvuldig hebben gehandeld en dat geeft ons vertrouwen naar de toekomst toe.”
Mr. dr. J. J. H. Post is een van de advocaten van de hervormde bezwaarden in Katwijk. Hij is ook een van de advocaten van de gemeenten die de ”verklaring voor recht”-procedure hebben aangespannen, maar wil niet als hun woordvoerder optreden. Volgens hem zegt de uitspraak van de rechter in de Katwijkse kwestie „op zich nog niks” over de bodemprocedure. „Als ik artikel 257 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering lees, dan staat daar dat de rechter zijn handen niet hoeft te laten binden door een uitspraak van een kortgedingrechter. De bodemrechter is dan ook volledig vrij”, aldus de advocaat. Volgens hem kunnen de bezwaarden in Katwijk in hoger beroep gaan bij het gerechtshof in ’s-Gravenhage. „Ze kunnen dan vragen of het hof dit vonnis wil vernietigen. Maar daarover hebben we nog niet gesproken met elkaar, daarvoor is het allemaal nog veel te vers.”
Volgens mr. Post zou het overigens „zinvol” zijn als in Katwijk beide partijen „samen aan tafel gaan zitten, zonder voorwaarden te stellen. Ze moeten elkaar dan wel over en weer als volwaardige gesprekspartners accepteren en respecteren”, aldus de advocaat.
