Eén ding is wel duidelijk. Het optreden van de nieuwe Amerikaanse president roept zeer verdeelde en vooral fel getoonzette reacties op. Je bent voor of tegen hem. Een tussenweg is er niet. Zo lijkt het.

Dat merkt de redactie van deze krant ook. Op één morgen krijg je in niet mis te verstane bewoordingen te horen dat de redactie Trump wegzet als een gevaarlijke onbenul, en nog geen uur later stuurt een ander een mail dat de redactie te veel op de hand van Trump is. Soms gaat dit over hetzelfde artikel. Rara, hoe kan dat?

Dat stelt vragen aan de redactie. Heeft die het artikel wel duidelijk en evenwichtig genoeg samengesteld? Wordt recht gedaan aan deze politicus, zowel naar de ene als naar de andere kant? Is de weergave van de ideeën en feiten wel voldoende genuanceerd? Laat helder zijn, een redactie bestaat uit feilbare mensen en die kunnen er goed naast zitten. Geen mens is te oud om te leren, ook een redacteur niet.

Dat stelt ook vragen aan de lezers. In contacten met hen blijkt dat mensen soms zo geprogrammeerd zijn door hun eigen visie op Trump dat ze elke opmerking over hem vanuit hun eigen vooronderstellingen interpreteren. Het gevolg is dat mensen soms conclusies trekken die volstrekt misplaatst zijn.

Een gesprek over het wederzijdse onbegrip doet soms wonderen. Soms ook niet. Een enkele keer eindigt dit in een harde klap aan de andere kant van de lijn. Beng. De hoorn ligt op de haak. Einde gesprek. En waarschijnlijk een diepe zucht of een scheldwoord aan de andere kant.

Gebed

Kort na de inauguratie van Trump liep de discussie even hoog op. In het commentaar van deze krant waren positieve woorden geschreven over het feit dat er bij de beëdiging door verschillende voorgangers was gebeden. Daarbij werd gesteld dat er in Nederland voor zo’n invulling van een dergelijke plechtigheid geen plaats meer zou zijn.

Een deel van de lezers heeft dat de redactie zeer kwalijk genomen. Je gaat toch voor zo’n man als Trump niet bidden? Een van hen is de hervormde emeritus predikant ds. P. L. de Jong. Binnenkort treffen wij elkaar om het verschil van inzicht te bespreken. Dat is zinvol, om elkaar beter te begrijpen, om van elkaar te leren en wellicht te constateren dat de verschillen niet zo groot zijn als dat ze op papier lijken.

Dat er in dit artikel nu tóch aandacht aan gegeven wordt, is omdat ds. De Jong ook in het blad Kontekstueel op de kwestie inging. Hij schrijft daar: „Ik sprak mensen –ook in kranten was er sprake van– die zelfs meenden te moeten bidden voor Trump. Bidden voor Trump? Wie verzint zoiets! Paulus dringt aan op de voorbede voor de overheid, ja, maar Paulus heeft nooit gebeden voor een schurk als Nero. Voor boeven bid je niet, bidden doe je voor de slachtoffers die de boeven maken.”

Dat geeft te denken. Voor boeven bid je niet. Dus ook niet voor Trump. Want Paulus bad ook niet voor Nero. Dat laatste weet ik nog zo net niet. Paulus was bewogen met de grootste van de zondaren. En het staat nergens dat hij Nero oversloeg in zijn gebed. Wel staat er in 1 Timotheüs 2 dat er gebeden moet worden voor alle mensen, voor koningen en allen die in hoogheid zijn gezeten. Deze dragers van het regeerambt hebben wijsheid nodig. Daar mag God om gevraagd worden. Paulus schreef deze woorden in een tijd dat er in Rome wrede keizers regeerden. Ze waren geen van allen lieverdjes, of van een beter soort dan Trump.

Calvijn schrijft in zijn verklaring van dit Bijbelgedeelte dat het Paulus hier ging om vorsten die „gezworen vijanden” van Christus waren. De christenen mochten dan misschien denken dat zij voor deze vorsten niet behoefden te bidden. „Maar Paulus komt ze hierin tegen en gebiedt duidelijk voor hen te bidden.” Waarom? Calvijn is duidelijk: „Dewijl dan God de overheden en prinsen tot bewaring van het menselijk geslacht geschapen heeft, ofschoon velen ontaarden en afwijken van de ordening Gods, zo moeten wij nochtans daarom niet aflaten wat Gods is, lief te hebben en begeren dat het welvare. Dit is de oorzaak waarom de gelovigen in wat land zij wonen, niet alleen de wetten en geboden der overheden moeten gehoorzaam zijn, maar ook in hun gebeden, derzelver zaligheid Gode bevelen.”

De vraag die blijft hangen is: Zou Trump erger zijn dan een Romeinse keizer? Waarom zou Paulus wel oproepen om voor de Romeinse keizer te bidden en mag niet gevraagd worden voor Trump te bidden?

Natuurlijk is daarmee niet alles gezegd. Daarover zo dadelijk. Eén ding: de vergelijking die sommigen hierbij maken met het gebed tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de Duitsers, gaat niet op. Trump is wettig gekozen en bekleedt legaal het ambt. Zo zien Amerikaanse juristen –ook van de Democratische Partij– dat. De Duitsers kwamen hier als bezetters. Dat is fundamenteel een andere situatie.

Kritiek

Door mensen die bezwaar maken tegen het bidden voor Trump wordt gewaarschuwd dat dit een dekmantel of excuus kan zijn om alles wat de nieuwe Amerikaanse president doet dan maar goed te praten. Dat is ook niet denkbeeldig. Dat is ook wel gebeurd in de geschiedenis. Er zijn kwalijke praktijken afgedekt met het argument: we hebben ervoor gebeden. Maar dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. Dat wil ook niemand. Evenzo heeft het bidden voor vorsten tot een vorm van lijdelijkheid geleid die kwade gevolgen had.

Het gebed voor een koning of keizer, politicus of president betekent niet dat hun daden niet kritisch getoetst hoeven te worden. In een artikel dat ds. C. Sonnevelt schreef in de kerkbode van de gereformeerde gemeenten in Zeeland riep hij op tot gebed voor Trump en maande hij de kritische toon, ook in deze krant, te matigen. Ook dat raakte de redactie.

Het is zeker waar dat een bepaalde vooringenomenheid een risico is waar ook een journalist voor moet waken. Hij kan nooit helemaal loskomen van zijn eigen denkkader. En een Nederlander moet zich er ook van bewust zijn dat hij nooit helemaal de Amerikaanse cultuur kan doorgronden, hoe vaak hij ook in de VS komt.

Het is in zekere mate verklaarbaar dat conservatieven in Amerika bij de laatste presidentsverkiezingen een voorkeur hadden voor Trump, zoals ds. Sonnevelt stelt. Het is een karikatuur om te zeggen dat deze mensen dom zijn, zoals sommige opponenten doen. De mensen die voor Trump stemden, vreesden dat de progressieve koers van Clinton zou leiden tot verdere afbraak van oude christelijke waarden, zoals de zorg voor het leven en de bescherming van het traditionele huwelijk. Het was vaak meer tegen Clinton, dan voor Trump. Waarbij ook moet worden gezegd dat andere waarden, zoals aandacht voor het behoud van de natuur (Gods schepping!) soms bij Democraten veiliger zijn dan bij sommige Republikeinse politici.

Maar dat alles neemt niet weg dat veel van hetgeen Trump zegt en doet de toets der kritiek niet kan doorstaan. Neem alleen zijn politieke handelen van de laatste dagen rond de affaire-Flynn of zijn kritische toon jegens de rechtspraak in zijn land. Dat kan echt niet. Om nog maar te zwijgen van zijn soms liederlijke levensstijl en zijn bedenkelijke manier van zakendoen in het verleden. Dat moet benoemd kunnen worden. Het is ook de taak van onder andere de media om daar de vinger bij te leggen. Niet vanuit de hoogte, maar wel om erger te voorkomen.

Doet de politiek of de journalistiek dat niet, dan verliest zij een belangrijke functie. Een vraag die bijvoorbeeld gesteld kan worden is: wat als journalisten van The Washington Post zich in de jaren 70 niet hadden vastgebeten in de Watergatezaak? Dan was het kwaad doorgegaan. Of, om er nog één te noemen, moesten de media zwijgen toen in 1998 aan het licht kwam hoezeer Bill Clinton zich had misdragen? Opvallend is dat toentertijd niemand opriep om er maar het zwijgen toe te doen.

Natuurlijk bestaat het gevaar dat er een heksenjacht ontstaat. Linkse media in de VS lijken daarop uit te zijn. Zij willen zo gauw mogelijk van Trump af. Om daarmee ruim baan te krijgen voor hun eigen, progressieve ideeën. Denken ze. Misschien realiseren zij zich onvoldoende dat wanneer Trump het veld zou moeten ruimen, hij automatisch zou worden opgevolgd door vicepresident Mike Pence. Dat zouden conservatieven geen achteruitgang vinden, maar progressieven zouden dat betreuren.

Een reëel risico is inderdaad dat het oordeel over Trump vanuit de hoogte wordt geveld. Dat benoemde ds. Sonnevelt terecht. Ieder die de pen tegen hem opneemt, moet zich realiseren van dezelfde lap te zijn gescheurd. Mede daarom is ook gebed voor hem nodig. Hij heeft verzoening nodig, net zoals elk ander mens. Ook de mensen die hem de maat nemen.

Daarom bidden voor Trump! Jazeker. Opdat hij wijsheid krijgt en vergeving ontvangt. En bidden voor ieder ander die een regeerambt bekleedt.