Wist u ervan, mister Trump? Waarom heeft u dan niet ingegrepen?
Het vraagt veel inspanning van kiezers om vertrouwen te houden in de politiek. Of je nu de ontwikkelingen volgt in de VS of in Den Haag, in beide gevallen roept het gedrag van de politieke leiders veel vragen op.
Neem nu de veiligheidsadviseur van president Trump, Michael Flynn, die na een dienstverband van vier weken het veld moest ruimen. Maandag heette het nog dat hij zelf opstapte, maar sinds dinsdag weten we dat hij de laan uitgestuurd is omdat Trump hem niet meer vertrouwt. Flynn, die de rechterhand van Trump moest zijn, blijkt voor de verkiezingen gesprekken te hebben gevoerd met de Russische ambassadeur over de sancties van Amerika tegen Rusland.
Dat is op zich al dubieus, maar de grootste valkuil waar hij in trapte, was dat hij die gesprekken ontkende. Een veiligheidsadviseur die daarmee chantabel wordt, maakt zichzelf onhoudbaar. De hamvraag is echter: Wist u ervan, mister Trump? Ja, al een paar weken, zo weten we dankzij speurwerk van Amerikaanse media. Maar waarom heeft u niet meteen maatregelen genomen, mister president? En zo verplaatsen de schijnwerpers zich van Flynn naar Trump.
Iets dergelijks gebeurde dinsdag in Den Haag. Het speurwerk van Nieuwsuur leidde onlangs tot nieuwe onthullingen over de Teevendeal, een schikking met een crimineel. Wist u ervan, meneer Van der Steur? Die vraag stelde de Kamer aan de minister van Justitie. Van der Steur vertrok, maar de échte hamvraag bleef onbeantwoord: Wist u ervan, meneer Rutte?
Nee, zei hij. Maar journalist Bas Haan vertelde dinsdag welk viertal vertrouwelingen van de minister-president in elk geval op de hoogte was. Het is mogelijk dat Rutte er werkelijk niets van wist, maar dan zegt dat veel over de manier waarop hij geïnformeerd wordt. Dat is bijna even kwalijk als de andere optie: dat hij een loopje nam met de waarheid. Dat Van der Steur een paar weken geleden de aftocht blies, lijkt dan sterk op de manier waarop Flynn geslachtofferd werd.
Nog een voorbeeld: politieke splinter DENK kwam vorige week in een kwaad daglicht te staan nadat journalisten van NRC het bestaan van trollen onthulde: digitale nepactivisten die de partij extra wind in de zeilen blazen. Lijsttrekker Kuzu ging dinsdag door het stof en beloofde dat het niet meer zal gebeuren. Maar ook bij hem was de hamvraag: Wist u ervan, meneer Kuzu? Kuzu zweeg – en dat was veelzeggend.
Vervelend hè, al die journalisten die uitzoeken of het klopt wat politici zeggen? Niet voor niets schoffeerde Trump hen regelmatig. Ook al hebben media hun eigen agenda, toch zijn ze een onmisbare luis in de pels. De democratie en de rechtsstaat moeten samenlevingen behoeden voor despoten en tirannen, maar kennelijk zit het bederf te diep. Dat laat zich niet corrigeren door een politieke staatsvorm, het wordt er hooguit door gemaskeerd.
Nog vervelender is dat het gebrek aan integriteit bij politici uiteindelijk afbreuk doet aan vertrouwen en leidt tot gevoelens van onzekerheid en onveiligheid. Ook hier ontstaan garanties niet door een staatsvorm, maar uit de Bijbelse waarde waar een eenvoudig spreekwoord over bestaat: eerlijk duurt het langst.
