Het is 10.30 uur. De Classic Express van het Prinses Christina Concours staat geparkeerd bij het Kristal in Apeldoorn-Noord, een wijkcentrum waar diverse scholen zijn gevestigd. Binnen is presentator Lotte Pen bezig de zitkussens goed te zetten. Extra ruimte maakt ze vrij voor rolstoelen. Straks komen hier twintig leerlingen van het speciaal onderwijs een concert bijwonen.

Op de achtergrond zoemt de sonore toon van een generator. De Classic Express is een enorme trailer die kan uitschuiven tot een concertzaal voor zo’n 35 kinderen. Er is een klein podium, een speciale artiesteningang en een vleugel. Met lichteffecten en videobeelden kan de muziek worden versterkt.

Hallo-o-o!

Deze morgen zal saxofoniste Lotte Pen het concert presenteren. Spelers zijn de violiste Tina Draadjer (19) en de pianist Michel Xie (24). Beiden wonnen prijzen in wedstrijden van het Prinses Christina Concours. Want dat is de formule van de Classic Express: laureaten van regionale en landelijke concoursen krijgen de gelegenheid zich in deze concertzaal muzikaal te presenteren.

Voordat de drie gaan repeteren is er even gelegenheid voor een gesprek. De Classic Express is de enige rijdende concertzaal ter wereld, vertelt Pen. Zelf studeerde ze saxofoon aan het conservatorium in Amsterdam. „We rijden nu tien jaar door Nederland, van Maastricht tot Vlieland. We zijn zelfs een keer in Zwitserland geweest. Het doel van de Classic Express is om de eerste aanraking met klassieke muziek zo leuk mogelijk te maken.”

Pen demonstreert het bedieningspaneel, waarmee je tal van lichteffecten kunt aanzetten en de akoestiek kunt regelen. Ze roept „hallo-o-o!” door de ruimte, en het woord echoot als in een kathedraal. „Nu staat-ie op een galm van drie seconden. Mooi hè? We zetten de akoestiek vaak op drie of vier seconden. Je hebt dan de nagalm van een kleine concertzaal. Als kinderen binnenkomen zeggen ze vaak: Oh, het lijkt hier wel een ufo.”

Tina Draadjer deed vorig jaar mee met een concours in de regio oost en werd tweede met viool. Michel Xie won ook prijzen in regio oost, in 2010 en 2012. Beiden studeren aan het conservatorium van Amsterdam. Pen: „Het is een win-winsituatie: voor hen is het een kans podiumervaring op te doen in een kleine setting. Dat is een nieuwe ervaring: je leert jezelf goed presenteren. Wat ook leuk is, is dat het leeftijdsverschil niet zo groot is. Het is voor kinderen leuk om te zien dat leeftijdsgenoten gepassioneerd zijn voor klassieke muziek of er zelfs hun werk van willen maken.”

Tina: „Ik heb een keer eerder gespeeld in de Classic Express. Dat was ook heel leuk, er was toen een ander soort publiek.” Michel: „Het winnen van het concours was een toffe ervaring. In de jaren erna heb ik een aantal keer opgetreden in de Classic Expres als pianist. Toen kwam de vraag of ik presentator wilde worden, en dat ben ik sinds 2013 erbij gaan doen. Door de Classic Express heb ik ontdekt dat presenteren en projecten leiden mij wel liggen.”

Pen: „We hebben een pool van vijftien tot twintig presentatoren, veelal pianisten. Dat is handig, want je hebt altijd een pianist nodig. We geven workshops presenteren aan mensen die dat leuk vinden om te doen. Je moet er natuurlijk een beetje een type voor zijn.”

Bijzonder aan de concerten is de interactie met de kinderen, zegt Pen. „Als je ze een normaal concert aanbiedt, moeten ze een uur kijken naar mensen in een zwart pakje. Hier is veel interactie mogelijk. De kinderen krijgen van tevoren een voorbereidingspakket, en we hebben een speciale Classic Express-compositie gemaakt met stampen en klappen, zodat ze aan het eind van het concert samen muziek kunnen maken.”

Mooie melodie

Tegen elf uur worden de leerlingen in hun rolstoel naar binnen gereden. De begeleiders nemen plaats op de zitkussens. De jongeren genieten zichtbaar van de prachtige muziek, en geven daar elk op hun eigen manier uiting aan. Een jongen zwaait met z’n armen, een ander begint te roepen, weer een ander kijkt gebiologeerd naar de drie musici op het podium. Ze spelen met viool en piano een mooie melodie van Edgar Elgar. Draadjer brengt met haar viool virtuoze passages ten gehore. Pen demonstreert een wandelende beer met de saxofoon.

Na afloop zegt Draadjer dat ze het erg leuk vond om te doen, „vooral voor dit publiek in deze omgeving. Het is heel anders dan een normale concertzaal. En de reacties zijn heel enthousiast. Bij langzame stukjes worden ze een beetje stil, en bij snelle stukjes gaan ze heen en weer.”

Xie vond het meemaken van een concert voor speciaal onderwijs „heftig, en ook heel erg bijzonder. De reacties zijn heel puur, en specialer dan bij regulier onderwijs.”

Truus Hermkens, coördinator van De Zonnehoek en Het Kroonpad, scholen voor speciaal onderwijs, reageert: „Wij zijn altijd op zoek naar mooie activiteiten voor onze leerlingen. Prachtig dat de Classic Express deze concerten aanbiedt voor kinderen met een meervoudige beperking, en voor elk kind een veilige plek kan bieden.”

Pen verzekert dat er altijd mensen worden geraakt door de muziek. „Het concept werkt erg goed. En elke groep is weer een verrassing. Ik heb een keer meegemaakt dat een dove jongen het heel eng vond om naar binnen te gaan. Eenmaal binnen ging hij op zijn rug op een kussen liggen. Het hele concert heeft hij naar de lampjes van het plafond liggen staren, hij vond het prachtig. Iedereen geniet er op z’n eigen manier van.”

Classic Express

In de Classic Express laten prijswinnaars van het prestigieuze Prinses Christina Concours jonge kinderen kennismaken met klassieke muziek. Al meer dan 100.000 kinderen genoten van een concert. De rijdende concertzaal gaat op pad met een team van drie mensen: een presentator en twee muzikanten. De Classic Express staat één of twee dagen op dezelfde plek en rijdt dan weer verder. Zo staat de trailer zaterdag in Roden, maandag in Rotterdam en op 14 en 15 februari in Veenhuizen.

Basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs in heel Nederland kunnen de Classic Express van tevoren boeken. Een school betaalt 100 euro (excl. BTW) om een concert bij te wonen.