Het is natuurlijk goed dat diefstal en verduistering worden bestraft. De overheid –waarvan de rechter een onderdeel is– heeft de taak onrecht te bestraffen en zodoende eerlijkheid te stimuleren.

Om het recht werkelijk te bevorderen, moet het volk er wel op kunnen vertrouwen dat de rechtspraak zelf eerlijk is. Weinig dingen zijn zo ondermijnend voor een vrije samenleving als het gebrek aan vertrouwen in de rechterlijke macht. Rechters die wel oprecht handelen, staan dan evenzeer onder verdenking.

Dat laatste is het geval met het vonnis over Navalni. In de meeste berichtgeving over deze zaak in de afgelopen jaren klinkt wantrouwen door rond de onpartijdigheid van de rechterlijke macht.

Voor deze twijfel is ook alle reden. Het is veelzeggend om te zien dat vrijwel alle mensen die het mogelijk tegen president Poetin zouden willen opnemen, op de een of andere manier van het speelveld verdwijnen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de meesten niet meer leven. De bekendste namen zijn Alexander Litvinenko, die eind 2006 werd vergiftigd, en Boris Nemtsov, die in februari 2015 werd doodgeschoten. Deze week raakte een andere activist van de oppositie, Vladimir Kara-Moerza, in coma door vergiftiging. En deze lijst zou nog veel verder uit te breiden zijn.

Heeft het Kremlin (direct) de hand in al deze kwesties? Met andere woorden: kleeft er bloed aan de handen van Poetin en zijn medewerkers? Wie zal het zeggen? De kritische journalist Anna Politkovskaja, die onderzoek deed naar Russische oorlogsmisdrijven in Tsjetsjenië, werd in 2006 zelf gedood. In westerse landen is kritische journalistiek heel normaal (denk aan de herhaalde onthullingen over de Teevendeal in Nederland), maar in Rusland is die levensgevaarlijk.

Het is ook de vraag of het in Rusland echt nodig is dat het Kremlin direct ingrijpt in de rechtsgang. Zodra rechters het als hun taak zien de nationale veiligheid (lees: de positie van Poetin) te beschermen, hebben ze echt geen telefoontje uit Moskou nodig om te weten hoe ze moeten vonnissen.

De gang van zaken in Rusland laat ons zien waar we terechtkomen als we niet zuinig zijn op onze rechtsstaat. Ook al zou een rechter een eerlijk vonnis uitspreken, dan draagt dat toch niet meer bij aan het rechtsgevoel in het land, en stimuleert dit evenmin tot oprecht handelen.

Deze week is er veel te doen over de onafhankelijkheid van rechters, vanwege de twijfel die de Amerikaanse president Trump hierover heeft gewekt. De onpartijdigheid van rechters is net als porselein: je kunt het makkelijker breken dan lijmen. Daarom is het zaak er zuinig op te zijn. Want voordat je het weet, hangt er rond elk vonnis een luchtje. En dat dient het recht helemaal niet.