Het boek geeft heldere informatie over autisme. In de eerste hoofdstukken legt de schrijver uit wat autisme is en welke beperkingen het met zich meebrengt. De focus ligt vooral bij de huwelijksrelatie. Omdat autisme bij mannen veel meer voorkomt dan bij vrouwen, richt de schrijver zich vooral op de eenzame worsteling die de vrouw van een man met autisme doormaakt. Sprekende en soms ook humoristische voorbeelden illustreren wat autisme inhoudt. De lezer moet in de eerste hoofdstukken soms wat doorbijten. Maar die inzet wordt zeker beloond met deskundige informatie.

In de daaropvolgende hoofdstukken komen verschillende aspecten aan de orde van het gehuwd zijn met iemand die autisme heeft. Wat betekent autisme voor de beleving van seksualiteit, wat zijn de consequenties voor de opvoeding? Zijl tekent op indrukwekkende wijze hoe complex de belevingswereld van mensen met autisme in elkaar zit.

Vooral ook hoe moeilijk het voor de partner is om voortdurend met deze beperking te worden geconfronteerd. In het hoofdstuk over opvoeding wordt bijvoorbeeld duidelijk besproken dat de niet-autistische partner er in de opvoeding vaak alleen voor staat. Negentig procent van de opvoeding komt op haar schouders neer, wordt letterlijk gesteld. Tegelijk komt helder aan de orde dat autisme niet alleen een beperking is. Mensen met autisme zijn vaak heel trouw. Op bepaalde terreinen is hun kennis fenomenaal.

Ervaringsverhalen

In enkele korte hoofdstukken wordt informatie geven over therapie, komt de geloofsbeleving van mensen met autisme ter sprake en wordt er kort ingegaan op ”eenzame mannen”, als de vrouw autisme heeft.

Heel krachtig zijn twee hoofdstukken met handvatten voor de autistische en voor de niet-autistische partner. Die hoofdstukken vormen een soort eerste hulp bij autisme die elk echtpaar waar autisme speelt zou moeten inlijsten om niet meer te vergeten.

Het boek sluit af met vier ervaringsverhalen van vrouwen die een partner hebben met autisme. Deze verhalen geven een gezicht aan het thema van het boek. Ze laten ook zien dat vier verschillende vrouwen heel verschillend reageren op de beperking van hun man: van boos en bitter tot positief en liefdevol. De ervaringsverhalen zijn tamelijk lang en doen soms aan als een letterlijk uitgetypt interview, dat komt de leesbaarheid niet ten goede.

Onbegrip

In ”Eenzame vrouwen” wordt benadrukt dat autisme niet overgaat. De niet-autistische partner wordt echter niet als slachtoffer neergezet. Zijl wil haar stimuleren om zich te verdiepen in de beperking van haar man, om te leren hem te accepteren, om te investeren in een leefbare huwelijks- en gezinssituatie.

Het boek geeft een gezicht aan de eenzame strijd die de vrouw van een partner met autisme doormaakt. Deze vrouwen worden vaak geconfronteerd met veel onbegrip, dat verergert hun leed aanzienlijk. Het boek steekt hun een hart onder de riem en roept de omgeving op om hen tot steun te zijn.

Tegelijk is het boek nergens verwijtend tegenover de autistische partner. Autisme wordt vooral benaderd als een beperking. Iemand met autisme kan veel dingen aanleren, maar de beperking blijft. Wellicht had de auteur nog wat meer kunnen ingaan op de valkuilen voor de niet-autistische partner. Het is niet denkbeeldig dat de vrouw van een man met autisme verzandt in een patroon van isolement, verwijt en bitterheid. Daar is zij noch haar man mee gediend.

Omgeving

Ben Zijl maakt in ”Eenzame vrouwen” zijn reputatie als autismedeskundige meer dan waar. Eenzame vrouwen én hun partners zullen in het boek herkenning en bruikbare handvatten aantreffen. Een extra hoofdstuk over autisme en de omgeving, of autisme en de christelijke gemeente, was niet overbodig geweest. De auteur zegt daar heel nuttige dingen over. Bijvoorbeeld op blz. 84: „Wat familie en andere mensen uit de omgeving zouden kunnen doen, is allereerst luisteren en proberen te begrijpen. Niet in twijfel trekken, maar ondersteunen. Laten hen proberen te ontdekken wat autisme is en wat autisme binnen een relatie betekent. Vanuit dat begrip kan men proberen zo’n echtgenote te ondersteunen.” Die waardevolle adviezen nodigen uit tot verdere uitwerking, maar vragen er vooral om in praktijk gebracht te worden.

Christelijk huwelijk

”Eenzame vrouwen” is een helder boek dat voor iedereen die zelf of in de omgeving met autisme te maken heeft, waardevolle informatie biedt. Het roept vooral op om werk te maken van het christelijke huwelijk, ook als daarin sprake is van autisme. Dat is een boodschap die in de samenleving en in de kerk allerminst overbodig is.

Boekgegevens

”Eenzame vrouwen. Over autisme en relaties”, Ben Zijl; uitg. De Banier, 2016; ISBN 978 94 627 8878 7; 196 blz.; € 12,95.