De rechter uit Keulen, die tevens verbonden is aan het Reformations Gesellschaft Heidelberg (RGH), sprak zaterdag tijdens een minisymposium van de Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht. Dat werd gehouden in gebouw Krooswijk in Dordrecht. Tijdens de bijeenkomst, die ruim vijftig bezoekers trok, werd het boek ”Van Heidelberg naar Dordrecht en terug. Het belang van de Heidelbergse Catechismus toen en nu” gepresenteerd.

Merk gaf een schets van de huidige kerkelijke situatie van het protestantisme in Duitsland. Die is volgens hem zeer donker, zowel in de volkskerk –de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD)– als in de vrije kerken. De heersende stroming in de EKD is theologisch-liberaal. Ook het Bijbelgetrouwe deel van de volkskerk dat is georganiseerd in het Gnadauer Verband is in ontwikkeling, onder meer wat betreft de vrouw in het ambt en de seksuele ethiek. „Het Bijbelgetrouwe deel in het piëtisme verplaatst zich vanuit de volkskerk naar de vrije kerken”, aldus Merk.

De belijdenisbeweging ”Geen ander evangelie” is volgens Merk nog maar een schaduw van zichzelf, ook al brengt de organisatie nog steeds een tijdschrift uit met een oplage van 19.000 exemplaren. De beweging heeft door het overlijden van leiders als Georg Hunteman aan kracht verloren en is uit elkaar gevallen door interne ruzies. Bovendien is een van haar eerdere voorvechters van mening veranderd. „Peter Beyerhaus, ooit de reus van de conservatieve protestanten, is de stichter van een evangelisch-katholieke orde en hij is lid van een kring van leerlingen rondom de voormalige paus Benedictus XVI”, zo illustreerde Merk.

Het netwerk ”Bijbel en belijdenis” dat vorig jaar is opgericht, beschouwt Merk als „de laatste opleving van conservatieve krachten die vrezen dat de piëtistische beweging het liberalisme compleet zal toevallen.” De Bijbelgetrouwe gemeenten in de EKD zijn naar zijn mening op de vingers van een paar handen te tellen.

Bij de vrije kerken zijn meer Bijbelgetrouwe gemeenten te vinden, maar ook hier zijn moderniseringstendensen zichtbaar, aldus Merk. „Een groot probleem van de evangelische vrije gemeenten is het verlangen naar grootte en naar acceptatie in de maatschappij. Moderne opwekkingsmuziek is bijna standaard een onderdeel van de eredienst. Charismatische invloeden zijn sterk vertegenwoordigd. De theologische leer is bijzaak.” Concluderend stelde hij dat de weinige Bijbelgetrouwe gemeenten die nog overgebleven zijn, leegbloeden. En daar staan volgens hem maar weinig gemeentestichtingen tegenover.

De Duitser hoopt op missionaire hulp van buiten, „goed opgeleide, door God geroepen dominees, die gemeenten helpen bouwen.” Ook hoopt hij dat de Heidelbergse Catechismus een „helpend werktuig” zal zijn om een bezinning op de Bijbelse leer in Duitsland teweeg te brengen, al ziet het daar nu nog niet naar uit. Het RGH stelt in dit reformatiejaar twee werken van Luther in vereenvoudigde taal ter beschikking aan leerlingen van christelijke vrije scholen.

Ds. C. Sonnevelt, voorzitter van de stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht, noemde in zijn toespraak de drie g’s: guilt, grace en gratitude (schuld, genade en dankbaarheid) als kenmerkend voor de Bijbelse leer. Die leer wordt in de Heidelbergse Catechismus verwoord. „God vertroost de treurigen van Sion. Van die troost wisten Olevianus, Ursinus, Luther, Calvijn en de vaderen van de Dordtse Synode.”

De predikant van de gereformeerde gemeente in Krabbendijke overhandigde het eerste exemplaar van ”Van Heidelberg naar Dordrecht en terug”, aan de oud-voorzitter van de stichting, ds. G. Clements. De predikant van de gereformeerde gemeente in Gouda zei in een reactie dat „oprecht berouw” een belangrijk middelpunt is van de vijfennegentig stellingen van Luther in 1517. „Het zou een zegen zijn als er weer sprake zou zijn van berouw, uit liefde tot God, in de protestantse kerken in Duitsland.”

Boekje over Heidelbergse Catechismus

Tijdens het minisymposium van de Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht werd zaterdag een boekje over de Heidelbergse Catechismus gepresenteerd. ”Van Heidelberg naar Dordrecht en terug. Het belang van de Heidelbergse Catechismus toen en nu”, wordt aan alle donateurs van de stichting toegestuurd.

De uitgave bestaat uit een aantal hoofdstukken die lijnen trekken naar het gebruik van de catechismus in deze tijd. Auteurs zijn onder anderen ds. G. Clements, prof. dr. A. de Reuver, prof. dr. W. van Vlastuin, ds. J. M. J. Kieviet, ds. J. A. Weststrate en mr. C. G. van der Staaij. Opvallend is de bijdrage van D. T. Kaan-Potes, oorspronkelijk afkomstig uit Ecuador en rooms-katholiek opgevoed.