Prognoses over de gevolgen van klimaatverandering gaat vaak over 2050 of zelfs het einde van deze eeuw. Maar klimaatverandering heeft in Europa nu al effect op ecosystemen, economie en volksgezondheid.

Uiteenlopend

Sommige gevolgen zijn positief, zoals betere omstandigheden voor de landbouw in delen van Noord-Europa, maar voor de meeste regio’s en sectoren zijn de gevolgen negatief.

Zo veranderen de neerslagpatronen waardoor natte regio’s in Europa nog natter worden en droge regio’s droger. Het volume van gletsjers en sneeuwbedekking neemt af. Tegelijkertijd nemen de extremen toe, zowel qua frequentie als qua intensiteit: hittegolven, zware neerslag en droogte.

Alle Europese regio’s zijn kwetsbaar, maar de regio’s die naar verwachting het zwaarst zullen lijden, zijn Zuid- en Zuidoost-Europa. Daar is nu al sprake van steeds meer hittegolven en neemt de afvoer van de rivieren af. Daardoor stijgt het risico op intense droogteperioden, kleinere oogsten, bosbranden en verlies van biodiversiteit.

De westelijke delen van Europa hebben te kampen met een verhoogd risico aan overstromingen als gevolg van de stijgende zeespiegel en een mogelijke toename van stormvloeden.

Klimaatverandering leidt ook tot grote veranderingen in mariene ecosystemen als gevolg van verzuring van de oceaan, opwarming en de uitbreiding van zuurstofarme dode zones.

Economie

Het rapport laat zien dat klimaatverandering een bedreiging vormt voor de biodiversiteit in Europa, zowel op het land als in de zee. Dier- en plantensoorten migreren naar het noorden en hoger gelegen gebieden, terwijl uitheemse soorten oprukken. De gevolgen daarvan laten zich voelen in de landbouw en visserij, bijvoorbeeld als commerciële visbestanden naar het noorden verhuizen.

De economische gevolgen zijn groot. Sinds 1980 heeft klimaatverandering Europa al meer dan 400 miljard euro gekost. De prognoses voor de toekomst zijn erg onzeker, maar verwacht wordt dat de schade nog veel groter zal zijn. Het EEA herinnert eraan dat ook de gevolgen van klimaatverandering elders in de wereld gevolgen kunnen hebben voor de Europese economie, onder meer via handelseffecten, geopolitieke instabiliteit en migratie.

Volksgezondheid

De directe gevolgen voor de volksgezondheid hangen voornamelijk samen met extreem weer en de verspreiding van klimaatgevoelige ziekten. Zo zijn miljoenen Europeanen in de afgelopen tien jaar getroffen door overstromingen en resulteerden de toegenomen hittegolven in tienduizenden voortijdige sterfgevallen. Het EEA verwacht dat die trend een stijgende lijn zal vertonen.

Tegelijk kunnen tekensoorten, muggen en andere ziektedragers oprukken dankzij de klimaatverandering. Ze brengen onder meer de ziekte van Lyme, encefalitis, westnijlvirusinfecties, dengue, chikungunya en leishmaniase met zich mee.

„De klimaatverandering zal nog vele decennia voortduren”, zegt Hans Bruyninckx, de Belgische directeur van het EEA. „De omvang van de klimaatverandering in de toekomst en de gevolgen ervan zullen afhangen van de doeltreffendheid waarmee we de wereldwijde overeenkomsten uitvoeren om broeikasgassen terug te dringen. Maar ook van de juiste aanpassingsstrategieën en beleidsmaatregelen om de risico’s van de huidige en verwachte klimaatextremen te verminderen.”