Wij verlangen net als Janneke Stegeman en Alain Verheij naar een christendom zonder moslimhaat. Ook wij denken dat de beweging van Geert Wilders een groter gevaar is voor onze samenleving dan de moslimbevolking in ons land. En ja, ook wij vinden dat er in het christendom in het verleden heel veel fout is gegaan, en ook nu nog. En toch, na het lezen van het manifest groeide onze angst voor de islam en werd onze afkeer van Wilders minder. Dat komt door de rammelende argumentatie en twee basale missers in dit manifest. Jammer, want de hoofdboodschap verdient ondersteuning.

Het hele manifest is een onsamenhangend mengsel van kritiek op misstappen van het christendom, fouten van het Westen, vermengd met uitspraken van Baudet en Trump. Alles en iedereen wordt onder kritiek gesteld, behalve moslims en de islam, dat is de eerste misser.

Nu begrijpen wij dat een tegengeluid weleens goed is. Maar wie een manifest schrijft om moslimhaat tegen te gaan, zal om serieus genomen te willen worden allereerst de problemen van de islam moeten erkennen. Ook al zijn er grotere problemen in ons land. Niemand van de radicaliserende boze mannen zal oog hebben voor je terechte aandachtspunten als je die van hen bagatelliseert.

Pretje

Ja, in Nederland vallen er bijna geen doden door geweld dat door de islam is geïnspireerd, gelukkig. Zelfs in de VS kwamen er tot nu toe dit jaar meer mensen om doordat peuters met vuurwapens speelden dan door moslimextremisten. Maar dat is niet het hele verhaal.

De werkelijkheid is dat de islam vandaag de dag voor veel geweld en ellende zorgt, ook in Nederland. Dan gaat het niet alleen over terreur, maar over alle vormen van fysiek en verbaal geweld, intimidatie en haat tegen het Westen. Vraag het eens aan Joden, christenen in asielzoekerscentra, of atheïsten en christenen die eerder moslim waren. Hun leven is geen pretje, en soms zijn ze hun leven zelfs niet zeker.

Dat valt niet weg te poetsen door de culturele kaart te spelen. Afvalligheid is voor veel moslims een zonde die bestraft dient te worden. Daar komt bij dat staat en geloof bij veel moslims aan elkaar verwant zijn. Homo’s kunnen het in orthodox-christelijke kring moeilijk hebben, maar dat is wat anders dan dat je door je gemeenschap wordt vermoord of door de staat wordt opgehangen.

Barbaars

Andersom is elke verwijzing naar christelijk geweld een gotspe. Ondanks dat één op de drie mensen christen is, komt het christendom zelden in het nieuws als gewelddadig. In theorie zou het christendom wellicht gewelddadig kunnen zijn, dat is een interessant gespreksonderwerp, maar in de praktijk is daar geen sprake van.

Toen christenen leefden in barbaarse tijden gedroegen ze zich als barbaren. Toen moslims leefden in barbaarse tijden gedroegen zij zich als barbaren. Dat is logisch. De vraag die nu voor ligt is: hoe komt het dat een deel van de moslims ook nu, in een meer beschaafde context, geweld nog steeds bagatelliseert, of zelfs niet schuwt?

Angst

Onze taxatie van hoe er in de samenleving over religie wordt gesproken, is een andere dan die van de beide theologen. Dat is de tweede misser. Het is jammer dat Verheij en Stegeman net doen alsof christenen helemaal geaccepteerd zijn. „We verbazen ons over de dubbele maat bij opiniemakers die zichzelf seculier noemen: christenen zijn hoogstens een beetje domme, wollige dominees, maar moslims zijn licht ontvlambaar en eng.” Elke dag worden christenen bekritiseerd, weggehoond, belachelijk gemaakt en in de hoek gezet, door cabaretiers en door wetenschappers. En dat is prima. Kom maar op. Als je gelooft in een machtig God, dan moet je ook wel een beetje tegen pesterijtjes kunnen. Als je ergens voor staat moet je ook tegen kritiek kunnen.

Het hele gesprek over religie in de samenleving wordt helaas gevoed door angst voor moslimextremisme. Daar hebben christenen –en een groot deel van de moslims– juist last van. Laten we eerlijk zijn: Pauw zou niet iets zeggen over ‘heilige boeken die leiden tot geweld’ als er geen islam was. Veel seculiere Nederlanders, ook in de politiek, gaan er onder invloed van het gelijkheidsdenken van uit dat als ze wat aan de uitwassen van de islam moeten doen, ze alle religies maar moeten aanpakken.

Neem bijvoorbeeld de discussie over artikel 23, de vrijheid van onderwijs. Zonder IS en zonder moslims in Nederland die IS min of meer toejuichen, zou dat artikel vermoedelijk niet zo sterk op de tocht staan. De krampachtige manier waarop men over religie en samenleving spreekt, is goeddeels te wijten aan de radicale islam. De geweldloze gelovigen, van welke snit dan ook, lijden onder de gewelddadige variant.

Zelfkritiek

Behalve deze meer inhoudelijke kritiek, moet ons ook van het hart dat de argumentatie van het hele manifest weinig hout snijdt. Het vliegt heen en weer van het antisemitisme als Germaans-christelijke uitvinding naar slavernij, kolonialisme en de SGP. Er is weinig lijn in te ontdekken, behalve dat mensen en religies fouten hebben gemaakt in het verleden. Ja, en wat bewijst dat?

Natuurlijk, wij zijn voor zelfkritiek. Maar zelfkritiek mag nooit leiden tot een blinde vlek voor onrecht van anderen. Zeker niet als dat zelfkritiek is die deels onterecht is en/of over zaken gaat van meer dan 100 jaar geleden.

Neem bijvoorbeeld Baudet en Trump. Omdat deze heren zich faliekant fout hebben uitgelaten, mag ineens geen enkele westerling nog iets zeggen over de manier waarop de islam met vrouwen omgaat? Die gedachte is absurd.

Oogkleppen

Wij delen de boodschap van Janneke Stegeman en Alain Verheij voor een christendom zonder moslimhaat. Zeker christenen moeten in navolging van Christus geen haat dragen. Maar dit manifest werkt vermoedelijk contraproductief, in ieder geval bij ons. Als je werkelijk wilt dat haat verdwijnt en dat er wederzijds begrip ontstaat, dan zul je het beter moeten doen dan een gemakkelijk ”hun hebben nooit gelijk en wij wel”-manifest. Het is effectiever en duurzamer om haat te bestrijden door eerlijk te zijn dan door oogkleppen op te houden.

De auteurs zijn respectievelijk blogger voor Lazarus Magazine en vromepraatjes.nl en directeur van ForumC, forum voor geloof, wetenschap en samenleving. Dit artikel is een bewerking van een bijdrage die eerder is gepubliceerd op nieuwwij.nl.