Wat is financieel misbruik?

Financieel misbruik is het ongeoorloofd gebruiken van bezittingen. Het kan gaan om diefstal van geld of sieraden, pinpasfraude, misbruik van machtigingen en een gedwongen testamentwijziging. Financieel misbruik begint vaak klein, maar kan al snel ernstige vormen aannemen.

Naast dit misbruik bestaan er meer vormen van ouderenmishandeling, namelijk psychische of lichamelijke mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik.

Wie zijn de daders?

Ouderen zijn veelal gedeeltelijk of geheel afhankelijk van anderen in hun omgeving. Vaak is er sprake van een persoonlijke of professionele afhankelijkheidsrelatie met degene die hen financieel misbruikt. Het gaat om gezinsleden, familieleden, buren en kennissen, beroepskrachten en vrijwilligers of nieuwe ‘vrienden’, die plotseling opduiken.

Wanneer moeten er alarmbellen gaan rinkelen?

Als er sprake is geldgebrek, onverklaarbare geldopnames of gemaakte kosten. Een betaalachterstand van huur, energie en rekeningen kan ook een signaal zijn dat er iets niet pluis is. Wanneer een oudere niets over zijn financiële situatie wil vertellen of daar vaag over doet, blijkt er vaak ook iets niet in de haak. Datzelfde geldt natuurlijk als een senior van gas en elektra wordt afgesloten en er brieven van incassobureaus op zijn deurmat ploffen.

Wat wordt er tegen ouderenmishandeling gedaan?

Het Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling startte in 2003 de campagne ”Stop ouderenmishandeling”. In 2011 lanceerde het ministerie van VWS ”Ouderen in veilige handen”. In het kader daarvan is samen met de ouderenbonden voorlichting gegeven aan ouderen. Ook trad de Wet meldcode in werking, een stappenplan dat elke professional moet doorlopen als hij signalen krijgt van huiselijk geweld. Staatssecretaris Van Rijn (VWS) en de Nederlandse Vereniging van Banken hebben begin deze maand afgesproken om gezamenlijk op te trekken in de aanpak van financieel misbruik van ouderen. Banken gaan onderzoeken hoe zij een bijdrage kunnen leveren aan het voorkomen van financieel misbruik.

Wat kunnen mensen doen bij vermoedens van financieel misbruik?

Praat erover met de oudere zelf, hoe lastig dit ook kan zijn. Het slachtoffer kan zich schamen en het probleem verborgen willen houden. Mensen kunnen, desgewenst anoniem, bellen met Veilig Thuis (0800-2000). Een hulpverlener helpt de zaken op een rij te zetten, beantwoordt vragen en hij geeft advies.”

Wat kan een oudere zelf doen om misbruik te voorkomen?

Het is verstandig als hij tijdig over financiële zaken nadenkt. Wie gaat zijn financiën beheren wanneer hij dit zelf niet meer kan? En hoe worden de boodschappen betaald als naasten of familieleden dit voor hem doen? Leg wensen op papier vast, bijvoorbeeld via de notaris. Neem maatregelen in samenspraak met de bank. Maak bijvoorbeeld afspraken over machtigingen op de eigen bankrekening en over opnamelimieten. Wanneer iemand geen vertrouwenspersoon heeft, kan hij een mentor of bewindvoerder aanstellen.