Tijdens het debat over de wet –dat duurde van half acht donderdagavond tot bijna half zes vanmorgen– pleitte SGP-Kamerlid Dijkgraaf ervoor het fosfaatrechtenstelsel in 2023 af te schaffen. Staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken is daarop tegen. „De prijs van fosfaatrechten wordt dan hoger.” Bovendien moet de wet worden gewijzigd als blijkt dat de rechten op de einddatum niet kunnen vervallen. „De politiek kan niet altijd goed voorspellen hoe lang dergelijke rechten nodig zijn.”

VVD’er Lodders diende een amendement in waarin staat dat het wetsvoorstel in 2018 alleen in werking mag treden als er reëel zicht is op een nieuwe derogatie. Deze Brusselse ontheffing stelt boeren in staat extra mest uit te rijden op grasland. Van Dam wees erop dat hij „niet met zekerheid” kan beloven dat die helderheid er is voor de wet van kracht wordt, maar hij laat het oordeel over de wetswijziging aan de Kamer. Die is in meerderheid voor. De staatssecretaris beloofde hard te knokken voor een nieuwe derogatie. „Maar dat wordt nog een hele kluif.”

Dankzij een amendement van CU en D66 worden grondgebonden bedrijven volledig ontzien bij de invoering van het fosfaatrechtenstelsel. Zij zullen dan niet generiek worden gekort. „Dit amendement stemt overeen met mijn inzet op dit gebied”, aldus Van Dam. Hij wees erop dat de korting voor niet-grondgebonden bedrijven dan wel 2,5 procent hoger wordt. SGP en PVV dienden daarop een motie in waarin staat dat de compensatie voor grondgebonden bedrijven niet mag leiden tot een hogere generieke korting.

De staatssecretaris wil grondgebonden bedrijven niet ontzien bij de afroming van fosfaatrechten op het moment dat die verhandeld worden. Hij wil de afgeroomde rechten gebruiken om andere boeren tegemoet te komen.

De ChristenUnie kwam ook met een amendement over in- en uitscharen van vee, waarbij een boer bij een collega op het land koeien laat lopen, red.). Die wetswijziging maakt het mogelijk dat er een verrekening kan plaatsvinden tussen twee bedrijven. Die verrekening wordt dan niet gezien als een overdracht waarop afroming van toepassing is. Van Dam is daar niet tegen.

De regeling voor knelgevallen wil de bewindsman liever niet uitbreiden, ondanks verzoeken daartoe vanuit de Kamer. „Dan zou de omvang van de generieke korting fors kunnen toenemen.” Tegen de instelling van een commissie van wijzen die nog eens kijkt naar bedrijven die onevenredig worden benadeeld, heeft hij geen bezwaar.

Het recente pakket van de melkveesector zelf om de fosfaatproductie al in 2017 terug te dringen, krijgt steun van de Kamer. Wel wil de Kamer dat ook daarin grondgebonden bedrijven worden ontzien. Van Dam gaat daarover in gesprek met de sector. Hij wil verder het akkoord zo snel mogelijk algemeen verbindend verklaren.

SGP’er Dijkgraaf zei vrijdagmorgen dat hij tegen de wet zal stemmen.