Het begin van zijn regeringsperiode was overigens al even roerig: de 18-jarige prins volgde zijn oom Ferdinand I op toen die tijdens de golf van revoluties die in 1848 over Europa sloeg, aan de kant werd geschoven.

Zes jaar later trouwde Frans Jozef met zijn nicht Elisabeth in Beieren, bekend geworden onder de naam Sisi. Ze was veel op reis, ook om de strenge Habsburgse hofetiquette te ontlopen. De vele buitenechtelijke affaires van haar man deden het huwelijk ook geen goed. In 1898 werd ze door een anarchist vermoord. In 1867 werd Frans Jozefs broer Maximiliaan in Mexico, waar hij keizer was, gefusilleerd. Frans Jozefs enige zoon, de 30-jarige kroonprins Rudolf, sloeg in 1889 de hand aan zijn eigen leven. „Mij blijft niets bespaard”, zei Frans Jozef na al dit leed.

Zijn neef Frans Ferdinand werd de nieuwe kroonprins, maar die werd in 1914 vermoord, wat de directe aanleiding werd tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. ’s Keizers achterneef Karel werd in 1916 zijn opvolger, maar toen liep het grote Habsburgse rijk al op zijn laatste benen.

Geen godsdienstvrijheid

Frans Jozef is omschreven als een keizer van de oude stempel, conservatief en plichtsgetrouw. Zijn werkdagen begonnen ’s morgens om halfvier. Hij verplaatste zich liever per koets dan met een sneller vervoermiddel en schreef zijn brieven met de hand omdat hij van telefonie en typmachines weinig moest hebben.

Nadat de rooms-katholieke Frans Jozef aan de macht kwam, perkte hij al snel de vrijheden voor niet-katholieken in die door de revolutionairen in 1848 waren bedongen. De keizer stond wel welwillend tegenover zijn Joodse onderdanen en werd zelfs ”de Jodenvriend” genoemd.

Enige uitweg

Zijn hele regeringsperiode spande hij zich in zijn grote rijk bij elkaar te houden, het liefst zo veel mogelijk als absolute monarchie. Kort voor zijn dood werkte hij wel aan een liberalere grondwet, omdat hij die als enige uitweg zag. Het heeft zijn rijk niet kunnen redden.

De 86-jarige vorst overleed waar hij was geboren: op slot Schönbrunn in Wenen. Er werd een eilandengroep naar hem genoemd: Frans Jozefland. Maar het einde van Frans Jozefs grote land was in zicht; dat besefte de vergrijsde vorst heel goed. Het kwam toen in 1918 de Eerste Wereldoorlog ten einde liep.

Frans Jozefs titels

lZijne Keizerlijke en Koninklijke Apostolische Majesteit Frans Jozef I, bij de gratie Gods keizer van Oostenrijk

lApostolisch koning van Hongarije

lKoning van Bohemen, Dalmatië, Kroatië en Slavonië, Galicië en Lodomerië, Illyrië, en Jeruzalem

lAartshertog van Oostenrijk

lGroothertog van Toscane en Krakau

lHertog van Lotharingen en Salzburg, Stiermarken, Karinthië, Krain en Boekovina

lGrootvorst van Zevenburgen

lMarkgraaf van Moravië

lHertog van Opper- en Neder-Silezië, van Modena, Parma en Piacenza en Guastalla, van Auschwitz en Zator, van Teschen, Friuli, Ragusa en Zara

lVorstelijk graaf van Tirol, van Kyburg, Görz en Gradisca

lVorst van Trente en Brixen

lMarkgraaf van Opper- en Neder-Lausitz en Istrië

lGraaf van Hohenems, Feldkirch, Bregenz, Sonnenberg etc.

lHeer van Triëst, van Cattaro en de Windische Mark

lGrootwoiwode van het woiwodschap Servië