JA

De denkbeeldige afstand tussen de mens en God is in de huidige seculiere cultuur groter dan ooit. God is weg uit het publieke domein en privédomein van velen. Een gemeenschappelijke taal voor christenen en niet-christenen ontbreekt. Waar christenen het hebben over het leven na dit leven, spreken hun niet-christelijke medeburgers liever over het nut en rendement van dit leven. Waar christenen spreken over de realiteit van God, Schepper van hemel en aarde, hebben medeburgers het over de horizon van hun eigen waarneming. God is er niet meer. Er is geen perspectief voor het hiernamaals. Ook geen schrik voor een hoger Wezen.

In een dergelijk gespreksklimaat is het uiterst lastig om het over God te hebben. Het is daarom goed om te benoemen dat je verschillende ‘talen’ spreekt, om je hier van bewust te zijn en om ook je niet-christelijke gesprekspartners daarvan bewust te maken.

Een andere reden om de moeilijkheid ten aanzien van God te benoemen is dat je daarmee voorkomt dat bij niet-christenen allerlei versimpelde voorstellingen over het christelijk geloof achterblijven. Alsof het een haarlemmerolie is voor armoede, voor lijden, voor depressiviteit, voor tegenslag enzovoort. Hoewel christenen er altijd naar zullen willen streven om het christelijk geloof eenvoudig uit te leggen, geldt ook hier wat de beroemde geleerde Einstein eens zei: „Maak het simpel maar niet té simpel.”

Een laatste beweegreden. Een christen deelt niet namens God het geloof uit. Een christen is er ook niet op uit om de ander lid te maken van een kerk zoals een medewerker van de ANWB iemand lid wil maken van de Wegenwacht. Zoiets kan een christen helemaal niet. Hij of zij kan het redelijke van het christelijk geloof met argumenten onder woorden brengen en de grote betekenis ervan uittekenen. Een christen kan de consistentie ervan aantonen. Maar het echte inzicht kan iemand niet geven. Dat kan God alleen.

NEE

Er is ook een andere kant. Laten christenen niet de indruk wekken dat het geloof moeilijk te verkrijgen is. Het is niet iets exclusiefs, voor ingewijden en geoefenden. Christen word je niet door bepaalde competenties te verwerven of door het afleggen van een soort kerkelijk examen. Het christelijk geloof is een gift, die je onverdiend ten deel kan vallen als je je bezighoudt met zijn openbaring. Dit is tegengesteld aan andere godsdiensten waarin je de weg moet gaan van meditatie, het brengen van offers of het volbrengen van andere verdiensten.

Dat het christelijk geloof niet makkelijk is, wil niet zeggen dat het minder zeker of waar is. Het christelijk geloof is geen lege huls. Het is geen gissen en vermoeden. Het is weliswaar een andere soort zekerheid dan de wetenschappelijke, omdat zij geen gevolg is van zintuiglijke waarneming of redenering. Toch is het een zeker weten, namelijk van het hart. Een zekerheid die rust op het gezag van het geopenbaarde Woord van God en die vrucht is van het geloof. De christelijke religie die hierop gebouwd is, is een geloof van zekerheid, rust en vrede.

Tegenspoed, teleurstelling en aanvechting in het christelijk leven vallen alle christenen ten deel. Een christen verbergt ze niet angstvallig, maar geeft een eerlijke voorstelling van zaken. Toch is het niet de eigen strijd en moeite waar het om gaat. Het gaat in het christelijk geloof om zaken die volkomen zeker zijn buiten de christen. Namelijk dat alle tastbare dingen voorbijgaan en de mens meetrekken naar de ondergang. Dat ieder mens op weg is naar zijn eeuwige straf. Dat God in Zijn barmhartigheid de mens wil bevrijden. Dat door de éne Mens Jezus Christus, die tevens God is, vergeving van zonden te verkrijgen is voor iedereen die in Hem gelooft.

Voor Augustinus waren dit de zekerheden die behoren tot het ‘christendom in een kwartier’.

DUS

De inhoud van het geloof moet je uitleggen. Beaam dat God Zich kan verbergen en ga de moeilijke thema’s niet uit de weg. Versimpelen helpt niet. Dat doet te kort aan het christelijk geloof en werkt stereotypen in de hand. Communiceer dat geloof een gave is van God die je verkrijgt wanneer je Hem zoekt. De christelijke apologeet geeft verantwoording van het christelijk geloof met de rede. Zijn of haar apologetiek is een vrucht van het geloof, maar niet de wortel (H. Bavinck).

Dr. J. H. van Doleweerd is missioloog en theologisch docent.