De samenleving is er namelijk niet bij gebaat als iedereen zomaar wat roept of harde cijfers van tafel veegt omdat dat „ook maar een mening” zou zijn.

Zo kwam een van de kandidaten op de kieslijst van 50PLUS onder vuur te liggen toen ze vraagtekens zette bij de officiële statistieken van het CBS over de gemiddelde levensverwachting. De ouderenpartij wil de AOW-leeftijd terugbrengen naar 65 jaar, terwijl deze onlangs juist is verhoogd op basis van cijfers waaruit zou blijken dat we gemiddeld steeds langer leven.

Nu valt er over gemiddelden van alles te zeggen, al was het maar het flauwe grapje dat je lichaamstemperatuur gemiddeld precies goed is wanneer je met je hoofd in de oven ligt en je voeten in een vrieskist. In dit geval is het ook maar de vraag of Corrie van Brenk (nummer 4 op de kandidatenlijst) echt de eerste politieke uitglijder op haar naam heeft staan, of alleen maar een ongelukkige uitspraak heeft gedaan.

Waar 50PLUS een kentering meent te zien in de stijging van de levensverwachting, ziet het CBS een tijdelijke dip door een griepgolf. Het instituut wijst daarbij op het feit dat steeds minder mensen roken en steeds meer ernstige ziekten niet langer een dodelijke afloop kennen, maar chronisch worden. Opvallend genoeg wijst het CBS óók op de toegenomen verkeersveiligheid, terwijl het aantal verkeersdoden in 2015 juist sterk is gestegen van 570 naar 621.

Grote vraag is waarom het CBS die griepgolf afdoet als een anomalie, terwijl die stijging van het aantal verkeersdoden blijkbaar niet wordt beschouwd als een trendbreuk. Zo vreemd is het niet om te verwachten dat het verkeer in de toekomst steeds meer dodelijke slachtoffers zal eisen door de hogere maximumsnelheid, de toenemende populariteit van e-bikes onder ouderen en het feit dat automobilisten en scholieren vaak meer aandacht hebben voor hun smartphone dan voor hun medeweggebruikers.

De stijging van de AOW-leeftijd is een heikel punt dat door maar weinig kiezers met gejuich wordt begroet, dus het is belangrijk om een zo breed mogelijk draagvlak te creëren en de maatregel zo goed mogelijk te onderbouwen. Er valt echter wel wat af te dingen op het officiële verhaal van de overheid zonder je toevlucht te hoeven nemen tot populisme of borrelpraat.

Zo valt niet te voorzien, en vooraf ook niet te berekenen, welk effect de stijgende arbeidsparticipatie en de toegenomen werkstress zullen hebben op de levensverwachting. Er gaan straks werknemers met pensioen die dertien jaar langer hebben moeten doorwerken dan hun oudere collega’s die nog gebruik konden maken van gunstige VUT-regelingen, terwijl ze ook nog eens harder moeten werken en vaker te maken krijgen met frustrerende regeltjes en reorganisaties.

Daarnaast moeten we voorlopig gissen naar de gevolgen op de middellange termijn van de obesitasepidemie waar we nu al de eerste contouren van zien. Ongeveer de helft van de volwassen Nederlanders kampt met overgewicht, een aandeel dat in het gunstigste geval zal stabiliseren. Wat we alvast wél weten is dat iemand die veel te zwaar is en diabetes type 2 ontwikkelt, gemiddeld acht tot tien jaar korter leeft dan het glanzend opgepoetste gemiddelde van het CBS.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl