Kandidaat A. van Heteren deed op 16 november 1976 intrede in zijn eerste gemeente, Werkendam, met een preek over Romeinen 1:16: „Want ik schaam mij het Evangelie van Christus niet, want het is een kracht Gods tot zaligheid een iegelijk die gelooft, eerst den Jood, en ook den Griek.” Afgelopen zondag preekte hij, ter herdenking van zijn veertigjarig ambtsjubileum, opnieuw in Werkendam, over dezelfde tekst.

„Mijn preken zijn de afgelopen veertig jaar inhoudelijk niet veranderd”, zegt de predikant. „Er zal wat verdieping zijn gekomen, maar de grondslag is dezelfde gebleven en de boodschap ongewijzigd, ook al is het de Jood en ergernis en de Griek een dwaasheid. Niemand zit te wachten op de verkondiging van zijn doodstaat, toch is dit de weg waarin de zondaar aan de zaligheid komt.”

De prediking moet voor ds. Van Heteren voldoen aan uiteenlopende zaken. „Een preek moet Schriftuurlijk-bevindelijk, trinitarisch en Christocentrisch zijn. Er moet onderscheidenlijk gepreekt worden, want er zijn twee soorten mensen, en de drie stukken moeten aan de orde komen. Er is een synodale uitspraak uit 1846 die nog steeds helemaal waar is: „Niemand zal tot de Heere Christus komen die niet overtuigd is van zijn ellendige staat.” De drie stukken vormen een chronologische orde. Zonder de ontdekking aan de ellende heeft geen mens behoefte aan de kennis van Christus. Zoals de Wet aan het Evangelie voorgaat, zo gaat de ellendekennis aan de verlossing en de dankbaarheid vooraf. We moeten de Goddelijke orde laten staan. Dat heeft geen voorwaardelijke prediking tot gevolg, het is de weg waarlangs de Heere werkt.”

Al in zijn kinderjaren was er de begeerte om dominee te worden. „Maar ik wist ook al vroeg dat daar nog iets anders voor nodig was, dat de Heere mij daarvoor moest roepen. Dat is later in de weg van Zijn voorzienigheid ook gebeurd. Hij heeft Zelf de weg gebaand.”

Drie gemeenten diende ds. Van Heteren: Werkendam, Barendrecht en Urk. En driemaal werd hij bevestigd door ds. M. C. Tanis. „In elke gemeente hebben we iets van de vrucht op de arbeid mogen zien. We hebben gezien dat de Heere doorwerkt en nawerkt, dat Hij de prediking gebruikt om zondaren stil te zetten, om bij de één de vraag geboren te doen worden: „Hoor ik er wel bij?”, bij de ander: „Wat ken ik er nu van?” en bij een derde: „Of sta ik er nog helemaal buiten?” Ook bij de kinderen des Heeren hebben we gezien dat de prediking niet ijdel was. Die was voor de één tot opbouw, voor een ander tot waarschuwing, voor een derde tot verootmoediging. Maar een predikant hóórt vaak niet wat de uitwerking van de prediking is. Hij hoort er zo veel van dat hij niet moedeloos wordt, en zo weinig dat hij niet hoogmoedig wordt.”

Werkendam, zijn eerste gemeente, was een dorp van schippers en dijken. Barendrecht, een dorp van tuinders, schurkte tegen de grote stad aan. En in Urk is het weer veel water, visserij, zandzuigers en visverwerkers. „Door Gods genade waren en zijn er in alle drie gemeenten kinderen van God.”

Urk is zeer kerks. Zo’n 90 procent gaat op zondag naar de kerk, denkt ds. Van Heteren. „De verwereldlijking gaat Urk niet voorbij. Dat is zorgwekkend. Maar toch is het weldadig dat zo veel Urkers naar de kerk gaan. Hier praten ze op maandagmorgen in de visafslag nog na over de preek van zondag. En er mogen hier dan veel kerken staan, een Urker is allereerst een Urker –hij zal een ander in nood dus altijd helpen– en pas daarna is hij lid van welke kerk dan ook. En de kerkelijke verhoudingen zijn hier goed. Ik verlang er niet meer naar om weg te gaan. Geen enkele gemeente is volmaakt, geen kerkenraad is volmaakt, geen dienaar des Woords is volmaakt, maar we zijn in Urk op onze plek.”

Het aantal bestuurlijke functies dat ds. Van Heteren had en nog heeft, is groot. Het begon met een bestuurslidmaatschap van de stichting Kom over en help. Vervolgens had hij zitting in vele deputaatschappen. Op dit moment is hij tweede voorzitter van de SGP, secretaris van de Gereformeerde Bijbelstichting en redactiesecretaris van het christelijke gereformeerde blad Bewaar het Pand.

Kan een predikant ook van te veel besturen deel uitmaken?

„Zeker kan dat. Voor een predikant geldt dat de prediking en 
de catechese tot zijn hoofdtaken behoren. Zolang het gemeentewerk en de zorg voor het gezin niet in de verdrukking komen, kun je er wel wat naast doen. Ik mag gelukkig, voor zover ik weet, goed gezond zijn. En in de vroege en in de late uurtjes kun je toch niet in de gemeente op bezoek. Daarnaast kan ik eerlijk zeggen dat ik geen enkele functie heb gezocht, ze zijn op mijn weg geplaatst.”

Wat nogal in de lucht zit, is kerkelijke eenheid en kanselruil. Hoe ziet u die?

„Laten we niets forceren. Wat een mens bouwt, leidt vaak tot brokstukken. Dat heeft de geschiedenis wel bewezen. Ik hoop dat we op veel terreinen kunnen samenwerken, maatschappelijk, politiek, plaatselijk. We kunnen best eens ruilen van kansel, maar dan doordeweeks bij bepaalde gelegenheden. Op zondag horen we in ons eigen kerkverband. Als predikanten maar van de ene kansel naar de andere gaan, geeft dat gemeenteleden een vrijbrief om ook maar eens wat te gaan shoppen bij de buren. Dat kan niet de goede weg zijn.”

Ds. A. van Heteren

Adrianus van Heteren werd in 1951 te Gouda geboren. In 1976 werd hij bevestigd als predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Zijn eerste gemeente was Werkendam. Van daaruit ging hij naar Barendrecht, sinds 2000 dient hij Urk (Eben-Haëzer). Ds. Van Heteren is onder meer redactielid van het christelijke gereformeerde blad Bewaar het Pand. In 1982 werd hij bestuurslid van de GBS. Sinds 1991 is hij eerste secretaris. In 2003 werd ds. Van Heteren gekozen tot partijvoorzitter van de SGP. Korte tijd later veranderde dat in de functie van tweede voorzitter. Het echtpaar Van Heteren-van den Berg heeft drie kinderen en vijf kleinkinderen.

Lees ook in Digibron

De komende man - interview met ds. A. van Heteren (De Banier, 05-03-2004)

“Kritiek komt vaak voort uit tijdgeest” - interview met ds. A. van Heteren (Reformatorisch Dagblad, 07-11-2003)

Ds. Van Heteren voorzitter SGP (Reformatorisch Dagblad, 03-11-2003)

“Wat zegt Gods Woord mij hiér” : Ds. A. van Heteren: Gezelschapsleven in Sliedrecht maakte grote indruk (Reformatorisch Dagblad, 16-11-2001)

Bevestiging en intrede Ds. A. van Heteren op Urk (Bewaar het Pand, 21-09-2000)

Afscheid ds. A. van Heteren te Barendrecht (Bewaar het Pand, 07-09-2000)

Afscheid van Werkendam , bevestiging en intrede te Barendrecht van ds. A. van Heteren (Bewaar het Pand, 21-04-1994)

Bevestiging en intrede kand. van Heteren te Werkendam (Bewaar het Pand, 25-11-1976)