De Hollandse duinen in het rijtje van Wadden en Veluwe, dat was een verrassing voor boswachter Mark Kras. „We zijn er erg trots op”, zegt Kras, terwijl hij door de duinen bij Noordwijk loopt. Maandag bleek dat het gebied tussen Hoek van Holland en Hillegom op nummer drie eindigde in de publieksverkiezing mooiste natuurgebied van Nederland.

Het Nederlandse Waddengebied kreeg 15.135 stemmen, de Veluwe 10.053 en Nationaal Park Hollandse Duinen 8583. De jury kon gaf een zogeheten wildcard aan de delta Biesbosch-Haringvliet. De vier gebieden die in de prijzen vielen, krijgen elk een beloning van 300.000 euro om het gebied nog mooier en toegankelijker te maken.

Uitbreiden tot Den Helder

Het extra geld betekent voor boswachter Kras dat het plan om van de hele kuststrook van Hoek van Holland tot Langevelderslag een nationaal park te maken kan doorgaan. Kras: „De stip aan de horizon is dat we het nationaal park tot aan Den Helder uitbreiden. En wat mij betreft ook tot de Belgische grens.”

Maar dat is van later zorg. „Deze maand gaan de elf partijen die dit initiatief hebben genomen, waaronder gemeenten, Staatsbosbeheer en waterwinbedrijf Dunea, om tafel zitten. Over drie jaar moet het nationaal park een feit zijn.”

Kras groet een paar wandelaars die evenmin als hij bang zijn voor mul zand. Ondertussen legt hij de meerwaarde van de titel nationaal park uit. „Het mooie van de Hollandse duinen is dat er veel te doen en te beleven is. Er is natuur, er zijn restaurants en hotels, wandel- en mountainbikeroutes, een langeafstandfietsroute, bunkers, landgoederen, musea. En dat alles op fietsafstand van treinstations.

Maar de informatie daarover is versnipperd doordat elk gebied een andere beheerder heeft. Als het een nationaal park wordt kan al deze informatie overzichtelijk en bereikbaar gemaakt worden. Bovendien kan de samenwerking tussen bijvoorbeeld Staatsbosbeheer en de gemeente Katwijk verder worden uitgebouwd, want samenwerking verloopt beter als je een gezamenlijk belang hebt. Dat gezamenlijke belang is een mooi gebied dat goed toegankelijk is.”

Reeënspoor

Bezoekers zijn hier nu al dag en nacht te vinden. In de zomer zijn er zelfs meer Duitsers dan Nederlanders, denkt Kras. Dan wijst hij op een reeënspoor dat zijn pad kruist en herinnert eraan: „Dit is Randstad! Staatssecretaris Van Dam bezocht alle Nederlandse kandidaatgebieden op één dag, en pas hier zag hij een ree.”

In de bomen laten zich een paar trekvogeltjes horen; de meeste zoeken echter de luwte van de binnenduinrand, zegt Kras. Hij vervolgt met een uitleg over het onderscheid tussen de oude duinen –die zo’n 3000 jaar geleden zijn ontstaan maar in de afgelopen eeuwen grotendeels zijn afgegraven– en de jonge duinen, die zijn ontstaan in de middeleeuwen. Alleen in enkele bijzondere gebieden als Meijendel en het Haagse Bos is nog een groot stuk oud duin intact gelaten.

Aardappelakkertjes

Hier bij Noordwijk hadden vissersfamilies uit het dorp ooit aardappelakkertjes, afgegraven stukjes grond omringd door wallen, die nu beplant zijn met bos. „Als het hele duingebied een nationaal park is hebben we de verschillende stadia in één gebied: bij Katwijk zijn de akkertjes en wallen begroeid met gras en bij Bergen zijn ze zelfs nog in gebruik.”

Een voorbijganger feliciteert Kras met de uitslag van de wedstrijd. Dan ontmoet hij collega Zuyderduyn, boswachter ecologie, die weet te vertellen dat in een uitgestoven laagte inmiddels parnassia groeit. Twintig jaar nadat het golfterrein dat er lag is verplaatst. „Het is echt fascinerend om te zien hoe een natuurgebied op zoiets reageert. Sommige stukken blijven misschien wel kaal door de wind, op andere plekken stuiven bomen onder.”

Duinen van Katwijk

Die dynamiek is bijzonder boeiend te zien in het duingebied pal ten zuiden van Katwijk. Een golvend open landschap met duindoornstruwelen, pioniervegetaties en door konijnen begraasde plekken. Onder de bomen langs de weg bloeit nog een flinke populatie van de zeldzame stinkende ballote. Verder het duin in maken de bomen plaats voor struiken, hier en daar felroze gekleurd met kardinaalsmutsvruchten. Tussen het gras bloeit nog een enkel geel bloempje, en tussen lichtgroen mos kleuren hele hellingen roodbruin van duinroosje in herfsttooi. Het wemelt hier van de bijzondere duinplanten: stekend loogkruid, duinsalomonszegel, duinaveruit.

En dan stuit je op een kale plek die leidt naar een konijnenhol. Verderop nog meer, en een vossenhol. Dynamiek in het klein.

Dan, terwijl de wind aantrekt, beginnen de donkergrijze wolken hun watervracht los te laten. Eerst voorzichtig, een milde regen op droog zand, maar langzaam maar zeker wordt het ernst. Staand op een hoge duintop kun je er getuige van zijn hoe, terwijl er in de wijde omtrek geen wandelaar meer is te zien, de wind vat krijgt op de regen, die in vlagen door het open duinlandschap wordt geblazen. Dynamiek in het groot.

Struiken buigen onder het geweld van de elementen die ooit dit duingebied vormden. Maar midden in een duindoornstruweel wachten rozetten van de koningskaars – een belofte voor volgend jaar.

>>nationaalparkhollandseduinen.nl