De oranjekleurige Lady Amalia –afkomstig uit het Letse Riga– ligt in de haven van Amsterdam aan wal. Een kraan haalt compost uit het ruim en lost het op de kade.

Langs een touwladder gaat het omhoog naar het dek, waar Arie Boekholt al klaarstaat. In de messroom vertelt de zeeman over zijn beroep. „Veel mensen denken negatief over zeelieden. Ze zijn vaak van huis, hebben te maken met zwaar weer, onregelmatig werk en ze leiden een geïsoleerd leven. Dat is allemaal waar, maar ik zie het werk als een roeping. Ik houd van het schip en van het werk.”

De eerste stuurman zegt God op zee ervaren te hebben. „De Heere Jezus is de bron waaruit ik mag leven. Hij is trouw geweest voor mij. Ik heb overal op de wereld goede gesprekken over Hem gehad, zelfs in een haven in de Perzische Golf, waar een Indiase inhuurkracht een sterk getuigenis gaf. Ook met deze bemanning, die voor een gedeelte uit Filipijnen bestaat, praat ik regelmatig over God.”

De zeeman is blij met het werk van de Zeemansmissie, een organisatie die zich inzet om het contact van zeelieden met het thuisfront en de daar heersende normen en waarden levend te houden. „Ze stellen hun tehuizen belangeloos open, niet alleen in Nederland maar ook in andere landen. Gisteravond is de bemanning naar het Zeemanshuis aan de Radarweg geweest. Het is mooi om te zien dat anderen zich belangeloos inzetten voor zeelui.”

Ds. Leon Rasser is verbonden aan het Amsterdamse Zeemanshuis, een onderdeel van de Nederlandse Zeemanscentrale. Hij houdt niet alleen van tijd tot tijd diensten in de kleine kapel in het gebouw maar vangt de zeelui ook ’s avonds op. En hij is medeorganisator van de jaarlijkse gedachtenisdienst in IJmuiden.

Tweede Wereldoorlog

De oorsprong van deze diensten voert terug naar de Tweede 
Wereldoorlog, vertelt ds. Rasser. „De Nederlandse koopvaardij-
vloot werd toen ingezet voor de marine. Koopvaardijschepen brachten oorlogsmaterieel onder levensgevaarlijke omstandigheden over van de Verenigde Staten 
naar Engeland. Meer dan 400 schepen werden getorpedeerd en ruim 3000 Nederlandse zeelui 
hebben hun leven gegeven.”

De Nederlandse Zeemanscentrale is in het bijzonder voor een groep weduwen –de Margrieten– begonnen met de gedachtenisdiensten. Ze waren genoemd naar prinses Margriet, petekind en beschermvrouwe van de koopvaardij, die in 1957 het nationale koopvaardijmonument De Boeg aan de Nieuwe Maas in Rotterdam onthulde.

De oorlog komt tijdens de gedachtenisdiensten zeker aan de orde, maar ook ongevallen waarbij zeelui in later tijd hun leven verloren. Ds. Rasser noemt de tanker De Maassluis, die in 1989 in een zware storm is vergaan voor de kust van de Algerijnse havenstad Skikda. Daarbij kwamen 27 bemanningsleden om, slechts 
2 overleefden de ramp. Ook noemt hij het vergaan van de Catharina Duyvis uit IJmuiden in 1953 op de Noordzee, toen zestien zeelui het leven lieten. Nabestaanden krijgen een uitnodiging voor de bijeenkomsten, die overigens voor iedereen toegankelijk zijn.

De diensten worden geleid door meerdere voorgangers. Ds. Rasser houdt de preek tijdens de dienst in IJmuiden. Daarnaast is er een liturg die het welkomstwoord spreekt en de voorbeden verzorgt. De zogenoemde herdenker haalt herinneringen op aan scheepsrampen. Vast onderdeel van elke dienst is het zingen van het zeemanslied: „O eeuw’ge Vader, sterk in macht; Wiens arm betoomt der baren kracht; Die wijst de grond’looz’ oceaan; De hem gestelde perken aan; O wil verhoren onze beê; Voor hen, die zijn in nood op zee!”

„Zout water in mijn bloed”

De predikant –„ik heb zout water in mijn bloed”– vindt deze diensten van groot belang. Ds. Rasser meent dat er in het algemeen best meer aandacht voor zeelui mag zijn, ook bij de overheid. „De relatie tussen de overheid en de zeevaart is dikwijls moeizaam geweest. Waarom moet bijvoorbeeld het haventerrein afgesloten worden, zodat de scheepsbemanningen als het ware opgesloten zitten?”

Na een korte blik geworpen te hebben in de stuurhut en de machinekamer is het tijd om te vertrekken. Eerste stuurman Boekholt moet weer aan het werk.

Herdenking van omgekomen zeelieden

De komende weken worden er vier diensten gehouden ter nagedachtenis aan hen die op zee zijn omgekomen. Voor mensen die een dierbare op zee verloren hebben, is het belangrijk om te merken dat ze niet alleen staan in hun verlies, zo blijkt elk jaar. De diensten dragen een interkerkelijk karakter en worden georganiseerd door regionale commissies van de Nederlandse Zeemanscentrale.

De eerste dienst vindt zondag plaats om 15.30 uur in de Nieuwe Kerk in IJmuiden (Kanaalstraat 250). Op zondag 13 november om 16.00 uur is er een dienst in de Eemshaven (Borkumweg 2). Op diezelfde dag vindt om 14.30 uur een dienst plaats in de Pelgrimvaarderskerk in Rotterdam-Delfshaven (Aelbrechtskolk 20). Een week later is er om 15.00 uur een in de gereformeerde kerk in Harlingen (Midlumerlaan 24).