De drukker bracht in september 3000 exemplaren van Luthers nieuwe vertaling op de markt. Met een prijs van een halve gulden was de Bijbel bepaald geen koopje. Toch waren veel mensen bereid om voor het Woord van God in de landstaal een modaal week­salaris op tafel te leggen. Kortgeleden was de drukker door zijn oplage heen.

Lotter voerde zijn werkzaamheden voor de eerste druk in het diepste geheim uit, in de vrees dat andere drukkers al voor verschijning nadrukken zouden maken. Een terechte angst, zo blijkt achteraf. Onder andere in Augsburg, Basel en Leipzig zijn nadrukken van de eerste druk op de markt gebracht. Mede daardoor heeft de nieuwe Bijbelvertaling zich in korte tijd over grote delen van het Duitse keizerrijk verspreid.

Meteen na het verschijnen van de eerste druk werden de eerste voorbereidingen getroffen voor een herziene tweede druk. In de nieuwe uitgave zijn zo’n 500 correcties doorgevoerd. Die betreffen drukfouten, maar ook verbeteringen in woordkeus en stijl.

Luther zag geen reden om zijn afwijkende inhoudsopgave van de Bijbel aan te passen. Daarin staan de boeken Mattheüs tot en met 3 Johannes genummerd van 1 tot en met 23. Daaronder staan, zonder nummer, de brief aan de Hebreeën, de brieven van Judas en Jacobus en het boek Openbaring.

Als reden voor de afwijkende plaats voert Luther aan dat deze vier boeken door de eeuwen heen niet hetzelfde aanzien hebben gehad als de overige boeken van het Nieuwe Testament. Vooral bij de inhoud van de brief aan Jakobus heeft de doctor zijn vragen. Wat Jakobus schrijft over de werken kan hij moeilijk rijmen met de inhoud van de door hem zo hooggeachte Romeinenbrief.

Saillant detail in de nieuwe uitgave zijn de aanpassingen aan een aantal houtsneden. Net als eerdere Bijbeluitgaven bevatte Luthers Nieuwe Testament alleen illustraties bij het laatste Bijbelboek, afkomstig uit de werkplaats van de bekende Wittenberger schilder Lucas Cranach. Deze maakte van de gelegenheid gebruik om zijn afkeer van het pausdom te tonen. Het beest uit de afgrond dat de twee getuigen doodt (Openbaring 11) en de vrouw die op het beest zit (Openbaring 17) dragen de tiara, de pauselijke kroon met drie lagen.

In de nieuwe druk zijn de bovenste twee lagen van de kroon weggesneden. De koninklijke hoofdbedekking van het beest en de vrouw heeft nu een neutrale uitstraling. Naar verluidt is de correctie uitgevoerd op instigatie van keurvorst Frederik, onder druk van zijn neef hertog Georg van Saksen. De antipauselijke polemiek van Cranach schoot de neef van de keurvorst, die fel tegen Luther gekant is, in het verkeerde keelgat.

De uitgevers en drukker verdienen goed geld aan de Bijbelvertaling. Luther zelf weigert een cent aan te nemen. De reden: „Ik heb het voor niets gekregen, voor niets geef ik het weg en ik wil er ook niets voor hebben. Christus, mijn Heere, heeft het mij al honderdduizendvoudig vergolden.”

Klik hier voor alle artikelen uit het thema Reformatie