Dat het streven naar kerkelijke eenheid in een impasse verkeert, bleek deze maand weer eens duidelijk op de generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) in Nunspeet. Op tafel lag een rapport van deputaten kerkelijke eenheid, waarin wordt gezocht naar de uitgang in een doolhof aan initiatieven om de eenheid onder christenen te versterken. Zo lopen er gesprekken met meerdere kerkverbanden, en dan zijn er ook nog de Raad van Kerken, het Contactorgaan Gereformeerde Gezindte en de nationale synode, die aan een verbond van kerken werkt. De CGK voegden daar zelf nog een classisconvent met vertegenwoordigers van gereformeerde kerken aan toe.

Ook deputaten kerkelijke eenheid van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) constateren deze week in hun rapportage dat landelijke eenheid –in ieder geval met de CGK– op dit moment een „utopie” is. De stip op de horizon blijft volledige eenheid, maar het uitzicht wordt flink belemmerd door kerkelijke verschillen. Zo heeft de discussie over de vrouw in het ambt de verhoudingen met de CGK geen goed gedaan, stellen deputaten.

Eenheid in de vorm van het ineenschuiven van meerdere kerkverbanden blijkt steeds minder haalbaar te zijn. De CGK en de GKV kiezen voor een ander spoor: de gesprekken op landelijk niveau blijven bestaan, maar het zoeken naar eenheid op plaatselijk niveau heeft prioriteit. In synodetermen: nauwer kerkelijk samenleven moet voluit worden gefaciliteerd en gestimuleerd.

Deze keuze kan overigens tot gevolg hebben dat plaatselijke gemeenten en de landelijke kerk steeds minder met elkaar in de pas lopen. Dat blijkt ook uit een enquête onder samenwerkingsgemeenten, waarvan GKV-deputaten melding maken. Soms wil een gemeente verdergaan dan wat van de synode mag, bijvoorbeeld op het gebied van vrouwelijke ambtdragers. Of er is interkerkelijk overeenstemming bereikt over de toe-eigening van het heil in de prediking, maar plaatselijk speelt verschil van inzicht nog wel degelijk een rol.

Recente kerkelijke ontwikkelingen –zeker binnen de GKV– duiden op een tendens richting het congregationalisme: de nadruk komt steeds meer op de plaatselijke gemeente te liggen.

Kreeg voorheen het streven naar kerkelijke eenheid het meeste gewicht, de weegschaal lijkt nu door te slaan naar het aangaan van contacten. Dat gebeurt vooral in platformen en netwerken, zoals de nationale synode en de toekomstige classisconventen. Christenen zoeken naar eenheid van geloof en belijden, naar het erkennen van elkaar, maar ze blijven kerkelijk gescheiden.

Kanselruil is soms een eerste stap in samenwerking. De CGK kennen al een regeling met de GKV en de Hersteld Hervormde Kerk. Ook predikanten „van gereformeerd belijden” in de Protestantse Kerk in Nederland zijn welkom op de preekstoel. Deputaten GKV stellen net zo’n regeling voor. Bovendien willen ze dat elke Nederlands gereformeerde predikant groen licht krijgt om voor te gaan als een vrijgemaakt gereformeerde kerk hem ertoe uitnodigt.

Binnen de gereformeerde gezindte lopen de CGK wat dat betreft voor de troepen uit. De gesprekken tussen bijvoorbeeld de Gereformeerde Gemeenten en Gereformeerde Gemeenten in Nederland worden als „ontspannener” ervaren, maar voor kanselruil lijkt de tijd nog niet rijp. Dat geldt ook voor andere kerkverbanden. Tegelijk nemen ook daar de plaatselijke contacten voorzichtig toe, bijvoorbeeld in gezamenlijke Reformatiediensten en bijeenkomsten rondom de Gereformeerde Bijbelstichting.

„Beleg bidstond voor eenheid”

Vertegenwoordigers van de verschillende kerkverbanden moeten samen een bidstond houden om schuld te belijden aan de kerkelijke verdeeldheid, aldus ds. A. A. Egas.

Lees ook

Ds. Egas: Beleg bidstond om schuld verdeeldheid te belijden

Dat schrijft de predikant van de christelijke gereformeerde kerken in Nieuwkoop en Vianen. Hij reageert met zijn voorstel op de reacties op zijn eerdere oproep aan de Gereformeerde Gemeenten om kansels open te stellen voor predikanten uit andere kerkverbanden die een Schriftuurlijk-bevindelijke prediking brengen.

Lees ook:

„Kerkelijke eenheid in impasse” (RD.nl, 13-10-2016)

Ds. J. Roos: Eenheid alleen mogelijk vanuit oprecht verlangen naar Christus’ komst (RD.nl, 13-09-2016)

Ds. D. Heemskerk: Goede ontmoetingen tussen HHK en GG (RD.nl, 13-09-2016)

Ds. W. Silfhout: Tijd niet rijp voor verdere stappen naar eenheid (RD.nl, 13-09-2016)

Ds. A. Kort: Eenheid alleen onder het ene levendmakende Hoofd (RD.nl, 13-09-2016)

Drs. P. J. Vergunst: Wie wijst ons de weg door kerkelijke moeiten? (RD.nl, 13-09-2016)

Drs. Kole en drs. Van der Schans: Wees welkom op kansels GG (RD.nl, 13-09-2016)

Ds. Egas op symposium Zeist: Gereformeerde Gemeenten zouden opener moeten zijn (RD.nl, 10-09-2016)

Kanselruil als blijk van herkenning (Reformatorisch Dagblad, 27-02-2016)