Een dikke, zwarte rookpluim hangt boven de RFS Admiral Koeznetsov –de voormalige Peter de Grote– voor de kust van Noorwegen. Een zwaarbewapend Russisch eskader van acht schepen koerst naar het zuiden. Via Noordzee, Straat van Gibraltar naar de Middellandse Zee. Een trip van zo’n 5000 mijl, pakweg 9250 kilometer.

Het vlootverband is zaterdagmiddag vertrokken vanaf de marinebasis Severomorsk, bij Moermansk. Onderweg houden de Russen een driedaagse vliegoefening (19 tot 21 oktober) in de internationale wateren ten noordoosten van Schotland. In het gebied gelden restricties voor de luchtvaart.

Meest in het oog springend in het eskader is de dik 300 meter lange Koeznetsov, het enige vliegdekschip van de Russische Federatie. De basisuitrusting van het 25 jaar oude vliegkampschip bestaat uit 41 vliegtuigen en helikopters: Soe-33- en Mig 29K-gevechtsvliegtuigen en Kamov-heli’s.

Toch is de nucleair aangedreven kruiser Pjotr Velikiy in de vloot zeker zo gevaarlijk. De 252 meter lange slagkruiser behoort –met onder andere geavanceerde SS-N-19-raketten en S-300-luchtverdediging– tot de zwaarst bewapende oppervlakteschepen ter wereld.

De NAVO houdt het vlootverband nauwlettend in de gaten. Een Noors fregat volgt het Russische vlootverband op de voet, terwijl een P-3 maritiem patrouillevliegtuig luchtfoto’s maakt. De Koninklijke Marine houdt de Zr.Ms. Evertsen stand-by, verklaarde generaal Verkerk woensdag.

De inzet van het Nederlandse fregat is niet nodig. Het bondgenootschap heeft besloten om schepen van de permanent paraat liggende Standing NATO Maritime Group 1 (SNMG1) in te zetten om het eskader zuidwaarts te begeleiden. Koeznetsov en collega-schepen zetten waarschijnlijk morgen koers richting Noordzee. De Koeznetsov blijft daarbij ongetwijfeld netjes in internationale wateren.

Het Russische vliegdekschip bezoekt niet voor het eerst de Middellandse Zee. De huidige operatie is –na acht eerdere missies in de regio– wel de eerste in een oorlog. Te vrezen valt dat de dodelijke wapensystemen aan boord nog meer levens in de bloedige oorlog Syrië zullen eisen.

Militair-strategisch is de Russische inzet van het vliegdekschip met z’n jachtvliegtuigen in Syrië niet logisch. De Russen kunnen veel eenvoudiger, goedkoper en sneller extra gevechtsvliegtuigen invliegen naar de Russische luchtmachtbasis in Syrië.

Rusland redeneert echter niet alleen vanuit logica. De inzet van het vliegdekschip is vooral bedoeld als een sterk staaltje machtsvertoon. Het Westen kan de Russische strijdkrachten niet langer negeren, is de boodschap van Poetin. Het Kremlin laat met het kunstje zien in staat te zijn om duizenden kilometers vanaf de thuisbasis een maritieme operatie van formaat te kunnen uitvoeren.

Het afvuren van 26 Kalibr-kruisraketten in oktober vorig jaar past in hetzelfde plaatje. Vier Russische marineschepen schoten vanaf de Kaspische Zee raketten af op doelen in Syrië, maar liefst 1500 kilometer verderop.

Risico’s

Inzet van het vliegdekschip is niet zonder risico’s. Marineschepen uit Rusland hebben meer dan eens de neiging uit te vallen. Niet zonder reden sturen de Russen altijd een sleepboot mee met een eskader. Uitval van de dik 25 jaar oude Koeznetsov, zeker na een modernisering van vorig jaar, zou gezichtsverlies betekenen.

Poetin neemt het risico graag voor lief. De aankomst van de Koeznetsov –en de rest van het eskader– betekent een verdere verstoring van de machtsbalans rond Syrië. En de toch al uiterst gecompliceerde internationale verhoudingen. Waarmee Poetin weer in zijn opzet is geslaagd.