Het eerste is dat de coalitie­partijen VVD en PvdA hun concurrenten D66 en GroenLinks, voor wat betreft de komende verkiezingscampagne, de pas hebben afgesneden. Rutte en Samsom moesten er blijkbaar niet aan denken dat Pechtold de boer op zou gaan met de slogan: als u aangaande uw levenseinde maximale zelfbeschikking wilt, stem dan op ons! Want óns Kamerlid Dijkstra heeft al enige tijd geleden een initiatiefwet ingediend die regelt dat u recht hebt op stervenshulp wanneer u ‘klaar met leven’ bent. Stem op ons, want het kabinet voert op dit gebied geen snars uit.

Door nu, tamelijk onverhoeds, met een verregaand plan te komen om hulp bij zelfdoding mogelijk te maken, nemen de coalitiepartijen hun concurrenten de wind uit de zeilen.

Dat het slechts om een globaal plan gaat, dat een echt wets­voorstel er mogelijk voor de verkiezingen niet eens komt en dat VVD en PvdA vanaf nu misschien weinig stappen meer zetten; dat alles doet amper ter zake. Het signaal is gegeven, het punt is gescoord.

De actie van het kabinet heeft nog een tweede politieke betekenis. Want nu VVD en PvdA hulp bij zelfdoding tot een verkiezingsthema hebben gemaakt, wordt dit ook automatisch een formatie­thema. Dat zagen we –hoewel we pas over vijf maanden naar de stembus mogen– vrijdag al gebeuren in het tv-programma Nieuwsuur. Daar probeerde D66-leider Pechtold CU-voorman Segers te verleiden om bij komende formatiebesprekingen –stel dat beide partijen daaraan zouden deelnemen– een wetsvoorstel over hulp bij zelfdoding als een zogeheten vrije kwestie te beschouwen. Dat wil zeggen: als nieuwe coalitie op dit terrein niets regelen, maar gewoon afwachten welke initiatieven er uit de Kamer komen. Is dat niet het beste? fleemde Pechtold. Dan bent ú er niet verantwoordelijk voor, maar belemmert dit punt ook de regeringsvorming niet.

Segers ging er niet op in. „Dat is voor mij een onbegaanbare weg”, antwoordde hij beslist, herhaaldelijk en met enige emotie.

Dat brengt meteen bij een derde politieke duiding van het plan van Schippers en Van der Steur. Want door hun actie is het thema hulp bij zelfdoding in de Haagse arena weer eens op scherp gezet. Het doet de orthodox-christelijke partijen ChristenUnie en SGP hun hakken in het zand zetten –Segers noemde het een breekpunt bij een mogelijk deelnemen van zijn partij aan formatiebesprekingen–, terwijl het anderzijds ook VVD en PvdA vastpint. Zij kunnen immers met goed fatsoen bij een eventuele formatiebespreking op dit punt evenmin terug? Zo dreigt er de komende kabinets­periode door een verkiezingsstunt van twee partijen een ”nu-of-nooitklimaat” te ontstaan, wat fnuikend kan blijken te zijn voor de benodigde zorgvuldigheid.

Uiteindelijk kregen de kabinets­plannen ten aanzien van hulp bij zelfdoding vrijdag nog een vierde politieke dimensie, namelijk dat zij het verschil tussen de drie zich christelijk noemende partijen nog weer eens messcherp blootlegden. Het is immers opmerkelijk dat het CDA vrijdagmorgen expliciet aangaf dat een eventuele tweede euthanasiewet voor deze partij géén breekpunt bij formatiebesprekingen is. Jawel, het CDA is tegen het voorstel van Schippers, maar hecht aan zijn bezwaren blijkbaar niet zo veel gewicht dat het er harde consequenties uit trekt. CU-leider Segers daarentegen gaf vrijdag in Nieuwsuur aan –en ongetwijfeld zou SGP-voorman Van der Staaij in zijn plaats hetzelfde hebben gezegd– dat dit voor zijn partij „een zaak van leven en dood”, en dus een ononderhandelbaar punt is.

Jammer voor de eenheid van de christelijke politiek? Ja! Tegelijkertijd biedt dit verschil in benadering de christelijke kies­gerechtigde van 15 maart 2017 wel helderheid.