Maar ook bij de andere betekenis van het woord feedback zijn er mensen die feedback-destroyers inzetten om er maar zo snel mogelijk vanaf te zijn. De best werkende en goedkoopste is de jij-bak. Dan zeg je zoiets als „alsof jij nooit iets vergeet.” Maar wat ook werkt, is meteen in de aanval gaan. „Dat ben ik helemáál niet vergeten, ik was er gewoon nog niet aan toegekomen.” Een zielige feedback-destroyer kiest voor de slachtofferrol. „Je hebt er geen benul van aan hoeveel dingen ik moet denken. Besefte je maar eens hoeveel ik elke dag aan mijn hoofd heb.”

In al die gevallen dooft feedback. Zo iemand loopt langzaam de tunnel in, waarin hij denkt dat hij het geweldig doet, heel belangrijk is, en omringd wordt door mensen die hem ook zo geweldig goed en zo heel belangrijk vinden. Natuurlijk, ergens in zijn ooghoek ziet hij wel wat weerstand, maar dat hoort erbij. Het komt van mensen die te dom zijn om te snappen wat hij doet en waarom.

Als je al feedback geeft, doe het niet bij dit soort gewiekste feedback-destroyers. Parels voor de zwijnen. Want een parel is het: feedback, een terugkoppeling op gedrag van de ander. Sommige mensen vinden dat feedback er daarom ook als een parel uit moet zien. Dat is dan weer een misvatting. Natuurlijk is het benoemen van waardering belangrijk. Maar de meest betekenisvolle feedbackparel voelt aan als een harde kei. Het slaat je soms even knock-out.

Want (en nu komt ik bij mijn punt, dus zet de microfoon maar open) negatieve feedback is heel zinvol. Zeggen wat niet goed gaat, en wat beter kan. Ik merk dat bij mijzelf. Ik heb niet zo veel aan complimenten. Waardevol is het als mensen zeggen wat ik niet goed deed en hoe dat beter kan. Dat is even slikken soms, maar achteraf ben je degene die je dat cadeau gaf, dankbaar. Een betekenisvol leermoment.

Onderzoek bevestigt dit. Een beginner, die tamelijk onzeker is, heeft veel aan positieve feedback. Het sterkt hem in het vertrouwen dat hij zijn doel kan bereiken. Maar als je geen beginner meer bent, heb je al een stevige basis. Je bent vakman. Een expert wordt juist minder gemotiveerd van positieve feedback. Wat voor hem werkt, zijn aanwijzingen hoe hij verder kan groeien. Dan is negatieve feedback heel waardevol. Een beetje pijnlijk soms. Maar leren doet nu eenmaal pijn.

Belangrijk bij het geven van feedback, en zeker van negatieve feedback, is dat je heel precies formuleert. Als je tegen iemand zegt: „Je moet eens wat minder empathisch zijn”, is dat niet wat je bedoelt. Je waardeert die persoon juist omdat hij is wie hij is. Het probleem is dat hij dat altijd is. Altijd empathie, ook als het niet werkt. Wat je wilt zeggen, is: „In dit geval werkt het niet om empathisch te zijn. Je komt beter tot je recht als je naast je empathische benadering ook leert mensen te confronteren.” Dan help je de ander om te groeien. Groeien is: iets erbij leren, voor momenten dat je standaardaanpak niet werkt.

Een waarschuwing tot slot. Geef geen negatieve feedback aan iemand met wie de verhouding is verstoord. Als je een slechte relatie met iemand hebt, word je niet geroepen om negatieve feedback te geven. Je kunt dat aan een ander overlaten. Negatieve feedback wordt bij een verstoorde relatie snel persoonlijk geïnterpreteerd. De noodzakelijke bedding van vertrouwen ontbreekt. Als je in zo’n geval negatieve feedback gaat geven, is dat nooit effectief. Je moet er dan niet gek van opkijken als je gesprekspartner gaat gillen. Net als een microfoon die op een verkeerde plek staat.

Reageren? welbeschouwd@refdag.nl