Wereldwijd liggen er naar schatting 100 miljoen landmijnen in de grond verstopt. Stille getuigen van wreed oorlogsgeweld in Bosnië, Colombia, Angola, Afghanistan, Vietnam, Zuid-Sudan. Op bekende en onbekende locaties. Regelmatig zijn onschuldige burgers slachtoffer van explosieven.

Massoud (32) en Mahmud (30) Hassani, opgegroeid in de Afghaanse hoofdstad Kabul, werken aan een oplossing. De twee broers kennen de gevaren van nabij. „Op 400 meter afstand van ons huis lagen mijnen. Wij hoorden er geregeld één ontploffen.” Op school kregen de jongens les in het herkennen van mijnen.

Na hun vlucht uit Afghanistan belanden de broers uiteindelijk in Nederland. Massoud Hassani gaat in Eindhoven de studie industrieel design volgen. Het plan rijpt om een drone te ontwerpen om landmijnen op een veilige manier onschadelijk te maken. Massoud doet de techniek, Mahmud de marketing.

Drie stappen

Het resultaat van drie jaar onderzoek is de Mine Kafon Drone. Het onbemande, op afstand bestuurbare vliegtuigje werkt in drie stappen. De drone brengt als eerste een mijnenveld met 3D-beelden in kaart. Camera’s leggen hoogteverschillen en obstakels nauwkeurig vast.

De dronepiloot hangt vervolgens een metaaldetector aan een robotarm onder de drone. Op een hoogte van 5 centimeter lokaliseert de vliegende detector mijnen in het gebied. Een computer, online gelinkt aan de drone, registreert elke treffer.

Ten slotte voorziet de mijnenbestrijder de drone van een explosief, vliegt naar de gemarkeerde locatie en brengt het bommetje boven de landmijn tot ontploffing. De drukgolf van de gecontroleerde explosie detoneert de mijn.

De Hassani’s willen gebruikmaken van een nieuwe drone van de Chinese fabrikant DJI, die een doorsnee heeft van een meter en een vliegduur van 45 minuten. „Wij gaan niet zelf zo’n toestel ontwikkelen, dat is jammer van de tijd en de energie.”

Mijnenruimers kunnen in de toekomst eventueel meerdere drones tegelijk in te zetten. Hassani Design werkt aan een concept, waarbij de drone met één druk op de knop automatisch alle stappen uitvoert. Deze doorontwikkeling vergt echter nog jaren tijd.

Gevaarlijk

Mijnen ruimen is gevaarlijk en arbeidsintensief. De inzet van een drone is snel en effectief, stelt Mahmud Hassani. „De Mine Kafon Drone werkt 20 keer sneller en is tot 200 keer goedkoper dan de huidige ruimingstechnieken.”

Veel landen maken op dit moment gebruik van vooroorlogse methoden, aldus Hassani. Autoriteiten sturen meer dan eens manschappen met verouderde metaaldetectors op pad om handmatig mijnen op te sporen en te ruimen. Of ze zetten honden en ratten in.

De broers Hassani hebben berekend dat het op die manier 1100 jaar kost om de naar schatting 100 miljoen landmijnen wereldwijd te ruimen. Ze claimen dat met hun methode alle mijnen –„hypothetisch gezien”– in tien jaar kunnen zijn verwijderd. Hoeveel drones daarvoor nodig zijn, weet Mahmud even niet.

Wereldwijd bestaat er belangstelling voor deze innovatie. Colombia, Zuid-Sudan en Vietnam hebben een aanvraag ingediend voor een test. Ook de VN en ngo’s tonen interesse. De Hassani’s gaan binnenkort, op uitnodiging van de Amerikaanse ambassade in Kabul, naar Afghanistan.

De Hassani’s zijn voorlopig nog niet klaar met hun vinding. Ze wijzen erop dat hun drone zich in de praktijk nog moet bewijzen. Ook de levensduur van de batterijen is nog ontoereikend. Verder moeten ze de communicatie tussen drone en computer verbeteren. „Alles moet perfect werken.”

Testvlucht

De Hassani’s willen eind dit jaar, begin volgend jaar starten met testvluchten. Volgend jaar zomer zou de Mine Kafon Drone dan een eerste operationele vlucht moeten maken.

De Afghaanse broers zijn eerder een crowdfundingsactie gestart om geld voor hun innovatie bijeen te brengen. Het doel, 70.000 euro verzamelen, hebben ze in tien dagen bereikt. De geldinzamelingsactie via Kickstarter is eind augustus afgesloten met 177.000 euro. „Een mooi resultaat.” De initiatiefnemers houden daar zelf –na aftrek van kosten en belastingen– pakweg 150.000 euro aan over.

Concurrentie ligt op de loer. Ook al hebben ze patent op hun Mine Kafon Drone gekregen, Mahmud houdt er rekening mee dat grote bedrijven het concept zullen overnemen. Wakker ligt hij daar niet van. „Wij willen de industrie juist motiveren iets te doen aan de wereldwijde problematiek van mijnen.”

Vraag of de drone voor het ruimen van mijnen gaat werken

Het ruimen van mijnen is gevaarlijk, specialistisch en arbeidsintensief werk. Majoor Fred de Vries, hoofd inlichtingen en operaties van de Explosieven Opruimings Dienst (EOD) in Soesterberg, juicht daarom elk initiatief toe om mijnen slimmer en sneller onschadelijk te maken.

De specialist explosievenopruiming plaatst enkele kanttekingen bij de Mine Kafon Drone. Het detecteren van mijnen vereist volgens hem uiterst gevoelige apparatuur. „De cruciale vraag is of een drone daartoe in staat is”, zegt De Vries, 21 jaar in het vak.

Mijnenvelden in (voormalige) oorlogsgebieden kunnen namelijk vol liggen met metalen bomscherven. „Om het onderscheid tussen een scherf en een mijn vast te stellen is zorgvuldig graafwerk noodzakelijk”, aldus de EOD’er. „Een drone kan nog niet in de grond graven.”

Bovendien staat de ontwikkeling van mijnen niet stil. Moderne kunststof mijnen bevatten nauwelijks metalen delen. In de nieuwste antipersoonsmijnen wordt geen of vrijwel geen metaal gebruikt. „Met alleen een metaaldetector, bijvoorbeeld onder aan een drone, kom je dan echt niet ver.”

Desondanks noemt De Vries pogingen een drone tegen mijnen te ontwikkelen waardevol. „Out of the box denken is belangrijk. Het leidt altijd tot nieuwe inzichten.” De EOD’er waarschuwt echter voor te hooggespannen verwachtingen van de Mine Kafon Drone. „Het is maar de vraag of het gaat werken.”

Explosievenopruimers moeten 100 procent zekerheid kunnen geven dat een veld mijnvrij is. „Een zekerheid van 95 procent betekent dat er op de honderd mijnen nog vijf liggen. Ik zou niet in de spiegel durven kijken als daar vijf kinderen door zouden omkomen. Elk slachtoffer is er één te veel.”