Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport had het in de lezing over dingen die haar wakker houden. Het ging onder meer over de toekomst van haar kind, en of die nog wel de vrijheid zal hebben om eigen keuzes te maken nu de radicale islam oprukt in ons land.

Met Bolkestein stelt de minister dat culturen niet gelijkwaardig zijn. Ze vraagt aandacht voor kwetsbare groepen, zoals ouderen met weinig geld en mogelijkheden, die niet kunnen vertrekken uit hun buurtje, ook al kennen ze daar niemand meer en is er niemand meer die hun taal spreekt. Ze heeft het over migrantengemeenschappen die razendsnel religieuzer worden, over allochtone jongeren die Nederland haten en over klassen waar niet over de Holocaust gesproken kan worden.

Minister Schippers stelt de toenemende zelfcensuur aan de kaak, en vraagt zich af hoe het toch mogelijk is dat christenen door cartoonisten, columnisten en cabaretiers decennialang beschimpt worden, terwijl geen mens het aandurft om zich publiekelijk islamkritisch uit te laten.

De minister is van mening dat we in Nederland tolerantie verward hebben met onverschilligheid jegens elkaar. De paradox van vrijheid is dat we ons met elkaar moeten bemoeien. Ze is daarom van mening dat we actief onze democratie moeten beschermen met alle wettelijke middelen die ons ten dienste staan. Dat we grenzen moeten trekken en heldere prioriteiten moeten stellen.

Op de vraag hoe we dat moeten doen, geeft ze een tamelijk genuanceerd antwoord. Het verbieden van organisaties en het sluiten van grenzen biedt geen oplossing, vindt ze. We moeten de ideeën die ten grondslag liggen aan onze moderne samenleving weer aan de man brengen. We hebben gewoon een beter vertrekpunt, en dat moeten we veel actiever gaan uitdragen. Ze roept daarom op tot de vorming van een brede maatschappelijke vrijheidscoalitie.

Discutabel

Het lijkt een zinnig verhaal, maar de leidende gedachte erachter klopt niet. Het betoog van Schippers is gebaseerd op de gedachte dat persoonlijke vrijheid dé grote verworvenheid is van onze westerse samenleving. Onze welvaart is volgens haar te danken aan het feit dat we de potentie in onze samenleving hebben weten te benutten van mannen en vrouwen, homo’s en hetero’s, gelovigen en ongelovigen. Ze laat het voorkomen alsof de strijd voor individuele vrijheid van de laatste decennia de kern vormt van alles wat ons lief en dierbaar is.

Dat is natuurlijk uitermate discutabel en getuigt in ieder geval van bijzonder weinig waardering voor de werkelijke wortels van ons land als protestante natie, met alle ‘fundamentalistische’ waarden die daarbij horen, zoals liefde, vlijt, gehoorzaamheid, eerlijkheid, godsvrucht én gewetensvrijheid. Daar heeft Nederland letterlijk voor gevochten, eeuwenlang. Die waarden hebben ons land veel gebracht. En interessant genoeg bevatten veel van deze waarden goede aanknopingspunten voor integratie van allochtone minderheden.

Het past echter niet in het liberale denken van Schippers om daarop aan te sluiten. In plaats hiervan pleit ze ervoor dat alle krachten en machten in Nederland zich verenigen om de rechten van homo’s, transgenders en vrouwen erin te rammen bij ieder die nog laat merken er niet in te geloven.

Het is bovendien curieus om te stellen dat groeiende inperking van individuele vrijheid hét probleem is waar wij wakker van zouden moeten liggen. Er zijn veel zaken in Nederland waarover je wakker kunt liggen. Bijvoorbeeld over het feit dat gemiddeld vijf mensen per dag een einde maken aan hun leven; of over de 2 miljoen mensen die verslaafd zijn; of over de meer dan 30.000 kinderen die jaarlijks in de moederschoot vermoord worden; of over de maatschappelijke verloedering; of over een leger dat weinig meer voorstelt en grenzen die niet meer bewaakt worden; of –jawel– over de dreiging die uitgaat van de radicale gewelddadige islam.

Maar toenemende beperking van persoonlijke vrijheid als belangrijkste bedreiging voor onze samenleving? Schei toch uit. Nederland behoort tot de meest tolerante landen ter wereld en is uitgegroeid tot de ‘best choice’ voor alle homo’s en transgenders ter wereld. Bovendien, de overheersende ontwikkeling is er nog altijd een richting méér persoonlijke vrijheid, niet minder. Ieder jaar worden weer bakens verzet. Alles wordt uit de kast gehaald wat maar uit de kast zou kunnen komen.

Laatstewilpil

Het onlangs gepubliceerde verkiezingsprogramma van D66 is illustratief. Hulp bij zelfdoding moet niet langer strafbaar zijn. Onder voorwaarden moet het verstrekken van een laatstewilpil mogelijk worden. De wetgeving rond huwelijk, ouderschap en erfenis moet verder aangepast worden om aan te sluiten bij leefvormen van nu. De positie van vrouwelijke werknemers moet verder versterkt worden. Kinderen onder de twaalf moeten kunnen kiezen voor euthanasie. Abortus moet mogelijk worden zonder wettelijke bedenktijd. Er moet meer medezeggenschap in het onderwijs komen. Het zijn voorstellen waarvoor de geesten rijpen en die laten zien in welke richting onze samenleving zich beweegt.

Ook het pleidooi van Schippers komt er uiteindelijk vooral op neer dat er nog een flink tandje bij moet. Ze wil dan weliswaar niet zover gaan dat organisaties die in haar ogen verwerpelijke ideeën uitdragen verboden moeten worden of dat grenzen gesloten worden. Maar voor het overige wil ze van alle beschikbare middelen gebruikmaken om minderheden met fundamentalistische opvattingen te overtuigen van het grote goed van schaamteloze vrijheid. Iedere nieuwkomer moet direct bij binnenkomst met de neus op de feiten gedrukt worden. „Hallo, welkom in het land van het homohuwelijk. Uw dochter mag hier net zo luchtig gekleed gaan als zij zelf wil. En kijk: dit is onze Gay Pride.”

Voor Schippers zijn alle vormen van religie achterhaald en alle fundamentalistische religieuze opvattingen gevaarlijk. Daarbij plaatst ze de koran op één lijn met de Bijbel. Hoewel ze zich in haar lezing met name richtte op de radicale islam –en vermoedelijk daarin ook wel de grootste bedreiging ziet– werpt ze zich tegelijk op als verdediger van de vrijheid van alle homo’s, vrouwen, transgenders en andere minderheden die ‘verdrukt’ worden binnen fundamentalistische religieuze groepen in de samenleving. Want dat raakt in haar ogen het hart van onze toekomst. Er is –om maar eens een voorbeeld te noemen– weinig fantasie voor nodig om refomeisjes die ‘gedwongen’ worden een rokje van bepaalde lengte te dragen, opeens te zien als een verdrukte minderheid die speciale aandacht behoeft.

Indoctrinatie

De lezing van Schippers komt neer op een oproep tot liberale indoctrinatie. Het evangelie van de seculiere kerk moet aan iedereen verkondigd worden. En als dat betekent dat bijvoorbeeld de vrijheid van onderwijs op de helling moet, dan moet dat maar.

Uit een bijdrage in deze krant bleek dat Schippers bij de beantwoording van vragen aangaf dat ze eraan getwijfeld had of ze dat laatste zou opnemen in haar toespraak. Ze had het uiteindelijk niet gedaan, omdat ze dacht dat ze hiermee wellicht steun voor de door haar voorgestelde vrijheidscoalitie zou verliezen. Maar dat maakt wel duidelijk waar ze werkelijk staat.

Inderdaad, voor Schippers en de haren zijn er geen heilige huisjes. Met haar aanpak versterkt ze tegenstellingen. Ze had kunnen voorstellen om voort te bouwen op breed gedeelde historische waarden en normen. In plaats hiervan kiest ze voor een aanpak waarbij moderne seculiere opvattingen massief en massaal opgedrongen worden. Dat zal de integratie van allochtonen niet bevorderen, en de positie van Bijbelgetrouwe christenen niet vergemakkelijken.