Toen Mugabe eind vorige maand op de luchthaven van Harare arriveerde sprak hij zijn verzamelde aanhangers kort toe. „Ze denken dat in dit land hetzelfde zal gebeuren als in de Arabische Lente”, zei hij. „Maar we zeggen hen dat dat hier niet gaat gebeuren.” Ook ‘ze’ konden het horen, want de speech werd uitgezonden op de staatstelevisie.

Maar ‘ze’ denken daar heel anders over. Al maanden achtereen gaan duizenden Zimbabwanen de straat op om te demonstreren tegen het bewind van Mugabe. Het zijn de grootste protesten in het land in bijna twee decennia. Mensen dragen t-shirts met ondubbelzinnige teksten als ”Mugabe must go”: Mugabe moet opstappen.

Een van de leidende krachten achter de protesten is een predikant uit Harare, Evan Mawarire, die in april een video online zette waarin hij zijn bittere teleur­stelling uitsprak over de situatie in zijn land. Op de video zat hij gehuld in een Zimbabwaanse vlag achter zijn bureau en zei niet meer trots te kunnen zijn op zijn land. De beelden gingen viraal. Onder de hashtag #thisflag organiseerde een deel van het verzet zich via sociale media.

Mawarire riep zijn landgenoten op om op gezette dagen gezamenlijk te staken, waar massaal gehoor aan werd gegeven. Dat kwam hem duur te staan. Mugabe verweet de pastor daarop te werken voor de Franse en Amerikaanse regeringen, met als doel het regime omver te werpen. Mawarire kreeg doodsbedreigingen en voelde zich gedwongen om naar Zuid-Afrika te vluchten. Maar ook vandaaruit bleef hij onverminderd actief in het aanwakkeren van het verzet.

De demonstranten willen niet langer wachten op het moment dat de stokoude en naar verluidt zieke Mugabe in het harnas sterft. „Onze hoop op vrijheid ligt niet in de verwachting dat onze onderdrukker op een dag sterft”, aldus Mawarire. „Het ligt veel meer in de onloochenbare wetenschap dat we tijdens zijn leven tegen hem zijn opgestaan.”

De fysieke gesteldheid van de president geeft de demonstranten overigens wel moed. Mugabe valt soms bij publieke gelegenheden in slaap, struikelt over zijn eigen benen en herhaalt zichzelf tijdens spreekbeurten. In juli plaste hij tijdens een toespraak in Botswana zelfs voor het oog van de natie in zijn broek.

De directe aanleiding voor de huidge protesten is de algehele instorting van de economie in Zimbabwe. De markt voor de grondstoffen die het land exporteert, zoals tabak, is ingestort. De reserves zijn op. Ambtenaren kunnen niet meer worden betaald. Door de droogte zijn bovendien niet minder dan 
4 miljoen mensen (30 procent van de bevolking) aangewezen op voedselhulp.

De regering probeert met een pakket hervormingen het tij te keren. Daarbij hoort ook meer openheid voor (buitenlandse) investeerders. Maar de maatregelen komen voor veel Zimbabwanen te laat. Bovenal vertrouwen ze het grillige regime niet: dat heeft een geschiedenis van gebroken of geherinterpreteerde beloften.

Wat Mugabe wellicht het meeste zorgen moet baren, is dat het verzet nu ook in zijn directe omgeving de kop opsteekt. Zo heeft een grote groep vanouds zeer loyale veteranen uit de onafhankelijkheidsoorlog dit jaar openlijk met hem gebroken. Het geeft de oppositie de hoop dat de Arabische lente wel degelijk een vervolg kan krijgen.