Minister van der Steur van Veiligheid en Justitie lanceerde vorige week dinsdag het platform en de website Divorce Challenge (RD 8-9). Het doel van de Challenge is het aantal vechtscheidingen terug te dringen en de negatieve gevolgen voor kinderen te verminderen. Iedereen, vanuit het ‘vakgebied’ of daarbuiten, mag ideeën aanleveren.

Iedereen kan zich wel een voorstelling maken bij het begrip ”vechtscheiding”. Maar wanneer is een echtscheiding een vechtscheiding? En hoe komt het dat een echtscheiding ontaardt in een gevecht? En wat is eraan te doen?

Onderzoek

EenVandaag deed in de zomer van 2013 een uitgebreid online onderzoek naar vechtscheidingen. 664 jongeren deden mee. In dit onderzoek is het begrip ”vechtscheiding” als volgt gedefinieerd: „Er is sprake van een vechtscheiding als er ernstige conflicten zijn en je ouders tijdens of na de scheiding niet normaal meer kunnen communiceren met elkaar. Vaak gaat het ook gepaard met bewuste acties om de andere ouder te kwetsen en wordt er een strijd gevoerd om de kinderen.”

De resultaten van dit onderzoek waren schokkend. Eén op de drie jongeren was van mening dat de scheiding van hun ouders voldeed aan de definitie van een vechtscheiding. Bijna de helft van de kinderen (48 procent) maakte mee dat ouders elkaar zwart maakten bij de kinderen.

Rouwproces

Waarom is het voor veel ouders zo moeilijk om te scheiden zonder dat het oorlog wordt? Om dat te kunnen begrijpen, is het van belang om zicht te hebben op het verwerkingsproces bij een scheiding.

Dit proces begint met een scheidingsmelding. De persoon die wil scheiden, ik noem hem Peter, meldt dit aan de ander, ik noem haar Mieke. Peter is niet over één nacht ijs gegaan en is al heel ver in zijn verwerkingsproces, dat in de praktijk niets minder is dan een stevig rouwproces. De verwerking van Mieke begint echter pas op het moment dat Peter haar zijn besluit meldt. Peter heeft al een beeld van de toekomst en wil vaart maken en de echtscheiding zo spoedig mogelijk regelen. Mieke daarentegen vraagt tijd. Zij zit nog midden in haar verdriet en woede. De boodschap is nauwelijks geland. Mieke is in het geheel niet toe aan de gedachte dat zij zou moeten meewerken aan een scheiding.

Oorlog

Dat rouwprocessen niet gelijk op gaan, kan een bron van ergernis, onbegrip en ruzie zijn. Omdat het tempo verschillend is, kan een bepaalde mate van harmonie alleen bereikt worden als partners zich in hun tempo aanpassen aan elkaar en elkaar over en weer iets blijven gunnen.

Vaak begint een vechtscheiding door dit verschil in tempo. Een overzienbaar conflict kan escaleren tot totale oorlog.

Hoe dat gaat, is beschreven door prof. Friedrich Glasl. Hij noemt dit de escalatieladder. Elke trede van de ladder is weer een stap verder weg van een oplossing waarin beiden zich nog kunnen vinden. Het begint met verschillende belangen, waardoor een meningsverschil ontstaat. Vervolgens verharden de standpunten. Het eindigt in een situatie waarin ieder van de partijen in het conflict de ander alleen nog maar kapot wil maken.

Pastoraat

Als kantoor denken wij al jaren, samen met hulpverleners, na over de vraag hoe een echtscheiding kan worden voorkomen. Daarnaast blijft de vraag hoe te voorkomen is dat de echtscheiding van een christelijk stel verwordt tot een vechtscheiding.

Een christelijk stel heeft als groot voordeel boven een ander stel dat het, als het goed is, kan terugvallen op pastorale begeleiding. Vanuit het pastoraat ligt hier een kans: als het gaat om preventie, maar ook als het gaat om het voorkomen van de escalatie. Die escalatie wordt alleen voorkomen als het pastoraat echtgenoten helpt om begrip te hebben voor de ander en respect te hebben voor het verwerkingsproces van de ander.

Begrip

Op de website divorcechallenge.nl zijn al diverse ideeën te lezen, van een geldboete voor ruzie tot een verplichte cursus voorafgaand aan een scheiding. Mijn inschatting is dat alleen de ideeën die helpen bij het creëren van begrip en respect in de eerste periode na de scheidingsmelding, succesvol zullen zijn. In die periode worden anders zomaar de zaadjes gelegd die kunnen groeien tot conflicten die niet meer op te lossen zijn.

De auteur is advocaat en scheidingsmediator bij BVD advocaten te Barneveld.