Hervormde Dorpskerk Voorthuizen 150 jaar
De hervormde Dorpskerk in Voorthuizen is ‘nog maar’ anderhalve eeuw oud. „Maar het is wel een gebouw met een geschiedenis”, zegt koster Jan Liefting. Eind augustus stond de gemeente stil bij het 150-jarig bestaan.
De kansel is van 1682, de daarop geplaatste lessenaar dateert van 1710. Twee kroonluchters, door gemeenteleden geschonken, zijn van 1740 en 1749. Kansel, lessenaar en kroonluchters waren al aanwezig in de vorige kerk, die in 1865 wegens bouwvalligheid werd afgebroken. Ze verhuisden mee naar de nieuwe kerk, die in maart 1866 in gebruik werd genomen.
Zo’n duizend jaar geleden stond er al een kleine kapel op de plaats van de Dorpskerk. Voor het eerst werd daarvan, voor zover bekend, melding gemaakt in een giftbrief uit 1031. Daarin geeft de bisschop van Paderborn in Westfalen bij „uitersten wil aan zijn Benedictijner-klooster Abdinckhof, gewijd aan St. Peter en Paulus, de kapel te Vorthusen, ressorteerende onder de kerk te Putten.” Het bisdom Paderborn had toentertijd veel bezittingen in Putten en omgeving. De kapel werd ook genoemd in ”bevestigingsoorkonden” van de pausen Eugenius III (1146) en Lucius III (1183).
„In de loop der eeuwen is de kapel uitgebreid tot een veel grotere kerk”, weet archivaris en oud-organist Gijs Donkersteeg. „In 1865 was deze ongeveer even groot als de Dorpskerk van nu. Dankzij twee bewaard gebleven tekeningen uit 1730 en 1744 weten we hoe de oude kerk eruitzag.”
Tot 1827 werden overledenen in en rond de kerk begraven. Bij de ingang van de huidige Dorpskerk onder de toren liggen grafstenen uit de vroegere kerk. Op de drempel staan in het Latijn woorden uit Psalm 8 gegrift: „Wat is de mens, dat Gij zijner gedenkt.”
In 1878 werd in de nieuwe Dorpskerk een orgel geplaatst, dat was gebouwd door de firma Witte uit Utrecht. Eerder zong de gemeente a capella onder leiding van een voorzanger. In 1920 volgde een uitbreiding met een ”leerkamer”, naast de kerktoren.
Twintig jaar na de ingebruikname werd de nieuwe kerk een kerkhistorische locatie. De predikant van Voorthuizen, dr. mr. Willem van den Bergh, en zijn kerkenraad gaven mede de aanzet tot de Doleantie, de gereformeerde afscheidingsbeweging in 1886. „Maar toen de gereformeerden in 1890 hun eigen kerk kregen, bleven nogal wat Voorthuizenaren hun vertrouwde plekje in de banken van de hervormde Dorpskerk innemen”, aldus koster Liefting.
In 1996 werd de kerk zeer ingrijpend verbouwd en gerestaureerd. Het hele interieur werd vernieuwd en kreeg een andere kleur, niet meer donker eiken, maar veel lichter. Het orgel werd verplaatst van achter op de galerij naar voor in de kerk, boven de kansel. In de jaren ervoor waren het dak en de glas-in-loodramen al gerestaureerd. Er kwamen zes kroonluchters bij, een schenking.
Donkersteeg had liever de oude uitstraling behouden. „Maar comfort en nostalgie gaan meestal niet samen.” Liefting kan de vernieuwing waarderen. „In de oude opstelling was er amper plaats om een rouwkist binnen te dragen. En de nieuwe banken zitten veel beter.” De kerk telt nu 750 zitplaatsen.
Liefting is al 31 jaar koster, de laatste jaren combineert hij die taak met het beheer van het kerkelijk bureau. Vader Gerard was eveneens koster, 35 jaar lang, en daarnaast pastoraal werker. Liefting sr. ging in Voorthuizen en de regio ook voor in kerkdiensten.
De Dorpskerk is niet de enige plaats waar de 3300 leden tellende hervormde gemeente van Voorthuizen ’s zondags samenkomt. Sinds 1968 wordt er ook gekerkt in Bethabara in het noordelijk deel van het dorp. De 150-jarige Dorpskerk, die aan de doorgaande route richting Putten staat, levert de kerkrentmeesters extra inkomsten op door verhuur.
----„Want Hij heeft wonderen gedaan”
De toren van de Dorpskerk, eigendom van de gemeente Barneveld, is vermoedelijk gebouwd in de dertiende of veertiende eeuw. Het uurwerk in de toren, een geschenk van burgemeester Carel August Nairac, dateert van 1876.
In de Tweede Wereldoorlog zijn de drie luidklokken door de Duitse bezetter geroofd en omgesmolten. In de omgeving van de kerk werd in april 1945 hevig gevochten.
In 1949 zijn er in de toren drie gelijkwaardige klokken opgehangen, voorzien van het opschrift ”Met koperen mond en ijzeren tong/ Roep ik ter kerke oud en jong/ Zingt de Heere een nieuw lied/ Want Hij heeft wonderen gedaan/ Vredejaar 1945/ Een vaste burcht is onze God”.
hervormdvoorthuizen.nl/actueel/150-jaar-dorpskerk voor een presentatie over 150 jaar Dorpskerk.
