Wie kent niet de chips van Lays, Smiths of Cheetos? De snacks komen uit de koker van het Amerikaanse bedrijf, dat bekend is van cola. In de fabriek bij Alkmaar lopen elke dag een kleine miljoen zakken zoutjes van de band.

Bij de voedingsmiddelenfabrikant staat duurzaamheid hoog in het vaandel. Daaronder valt ook het voorkomen van voedselverspilling, zegt Japo Ouwerkerk, directeur Public Affairs & Communicatie bij PepsiCo.

Uit de geschiedenis van Lays blijkt zelfs dat verspilling de indirecte aanleiding vormde voor de komst van chips naar Nederland. „Aardappelboer Gerrit Kistemaker bleef in de vijftiger jaren van de vorige eeuw met een restant aardappels zitten. Rijst en pasta’s wonnen aan populariteit in Nederland en de Hollandse pieper had het moeilijk.” Kistemaker zocht een nieuwe markt, keek het chips maken af van de Engelse Frank Smiths. Met als resultaat: de opening van de eerste chipsfabriek op het Europese vasteland bij Alkmaar in 1958.

Restafval bij de productie van chips valt niet volledig te voorkomen, zelfs niet als al je tientallen jaren ervaring hebt. „Je werkt met een natuurproduct. Er gaat dus altijd wel wat weg: van aardappels tot aan wat in de zak zit, mislukt eindproduct.” Precieze cijfers kan Ouwerkerk niet geven.

Toch is het maar minimaal wat PepsiCo verspilt, stelt hij. „Het begint al bij de aardappels. Samen met telers hebben we een uniek ras ontwikkeld, de VR808. Deze is groot en ovaal. Ideaal voor chips. Je kunt er mooie plakjes van snijden en er is weinig restafval bij het schillen. Onze machines schillen daarnaast nog eens heel dun. Een bijkomend voordeel van het aardappelras is het lage watergehalte, wat ervoor zorgt dat er bij het bakken minder CO2 vrijkomt.”

Samen met de aardappeltelers investeert het bedrijf in technologieën om verspilling te voorkomen. „Een aardappeloogst komt elk jaar in één keer. De aardappels moet je dus lang bewaren. In grote ruimtes met een bepaalde temperatuur blijven ze houdbaar. Ook voor de teelt is hightechapparatuur ontwikkeld. Met computers houden we de vochtigheid op de akkers in de gaten, zodat we alleen op de juiste momenten sproeien. Op die manier is de opbrengst zo groot mogelijk en de kwaliteit van de aardappel het best. Je hoeft dan weinig weg te gooien.”

Niet alleen schillen, ook zetmeel is een restproduct bij het verwerken van de aardappels in de fabriek, vertelt Ouwerkerk. „Als je een aardappel snijdt, maak je celletjes kapot. Daarbij komt zetmeel vrij. Als je zo veel chips maakt als wij, gaat het om een flinke hoeveelheid.”

Tijdens het verwerkings- en bakproces van de chips houden infraroodsensoren de aardappels en plakjes van alle kanten in de gaten. „Als de optische oogjes iets zwarts of groens signaleren, blazen ze de chips van de fabrieksband.”

De schillen, het zetmeel en afgekeurde chips gaan naar de diervoederindustrie. Een vergister maakt biogas van afvalwater met productieresten.

Een fractie van de zakken met zoutjes gaat naar de voedselbank. De reden dat goede chips –die zelfs nog niet aan de houdbaarheidsdatum zit– niet naar de consument gaat, is het verschil in vraag en aanbod samen met de duur van de distributie naar supermarkten. „Allereerst hebben we een strikte houdbaarheidsdatum. Want hoewel chips van ons langer goed blijft dan de tht-datum, willen we smaakgarantie. Daarnaast verkopen winkels geen chips die nog maar een paar weken ‘goed’ is. Als de snacks niet direct afgenomen worden en het te laat is voor de distributie ervan tot aan een winkeltje in Tietjerksteradeel, dan blijft er in de fabriek weleens perfecte chips over. Voor deze chips is de voedselbank een prima eindbestemming.”

Naast chips van Lays maakt PepsiCo ook de nootjes van Duyvis en de ontbijtgranen van Quaker. Ouwerkerk verzekert dat voor de fuif en het ontbijt ook duurzaam wordt geproduceerd.

serie 
Voedselverspilling

Nederlanders gooien elk jaar 2 miljard kilo voedsel weg. Een serie over voedselverspilling. Vandaag deel 3: de verwerking.

Wentelteefjes van oud brood

Tip van 24kitchen.nl:

Klop met een garde 150 ml melk samen met 2 eieren, een snuf zout, 75 gram suiker en een theelepel kaneelpoeder. Laat vier sneetjes brood aan beide kanten in het beslag weken. Verhit boter in een koekenpan en bak de wentelteefjes circa 2 minuten per kant.

Van oud brood valt overigens nog veel meer te maken: op internet staan recepten van soldaatjes, croutons, paneermeel, pudding en soep.