Als een kind voor het eerst naar de basisschool gaat, breekt er een nieuwe periode aan. Voor het kind zelf is het een grote stap die spannend kan zijn, maar ook voor de ouders. Het is voor hen een volgende fase in het loslaten van hun kind. Als dat voor het eerst naar een oppas, gastouder of de peuterspeelzaal gaat, betekent dit het kind een beetje uit handen geven.

Naar school gaan komt echter dagelijks terug. De periode dat een kind het grootste deel van de week bij vader of moeder thuis was, is dan voorbij. Ouders vertrouwen hun kind de hele dag toe aan de zorgen van de juf of meester. De wetenschap dat de Heere God ook op school voor hun kind zorgt, mag rust geven om los te laten.

Sneller vervelen

De wereld wordt groter en klasgenootjes en de leerkracht gaan een grote rol spelen. De meeste kinderen zijn er rond hun vierde jaar wel aan toe om naar school te gaan. Hun ouders merken dat hun kids zich sneller vervelen en toe zijn aan een nieuwe uitdaging: nieuwe dingen leren en andere kinderen leren kennen. Tegelijkertijd kan een kind de nieuwe fase ook spannend vinden.

Een goede voorbereiding hierop is belangrijk voor Melissa. Samen een schooltas, een broodtrommel en beker uitzoeken kan daarvan een onderdeel zijn. Papa en mama kunnen met Melissa een boekje lezen over een ander kind dat voor het eerst naar school gaat.

Soms heeft een school zelf een voorbereidingsboekje met foto’s, om alvast kennis te maken met de school en de volgorde waarop dingen in de klas gebeuren. Aan de hand daarvan kan mama of papa met Melissa praten over wat ze op school gaat doen. Zo is ze er al een beetje op voorbereid.

Bijna elke school heeft een website waarop foto’s van de juffen en meesters en van de klassen te vinden zijn. Het is leuk en goed ter voorbereiding om die samen te bekijken.

Ook kunnen ouders zich via de schoolgids of eerdere nieuwsbrieven informeren over de gang van zaken op school: wanneer is er speelgoeddag of staat er binnenkort een ouderavond op het programma?

Oudste kind

Als een kind al een oudere broer of zus heeft die naar school gaat, is de school waarschijnlijk al bekend terrein voor hem: bij het naar school brengen van broer of zus was hij erbij. Hij weet dus al hoe het eraan toegaat.

Melissa is het oudste kind in het gezin, dus zij heeft die ervaring nog niet. Wel is ze gewend twee ochtenden per week naar de peuterspeelzaal te gaan. De overgang naar school kan daardoor al iets gemakkelijker zijn: ze is immers al gewend in de kring te zitten, naar een juf te luisteren en met andere kinderen te spelen. Op school is het programma wel minder vrijblijvend. De leerkracht verwacht dat Melissa met alles meedoet.

In elke groep 1 –of groep 0: voor kinderen die in de loop van het schooljaar 4 worden– is er de mogelijkheid om een aantal keren te komen wennen voordat een kind echt naar school gaat. Zo kan Melissa, al dan niet met mama, een ochtend of middag meedraaien in de klas en kennismaken met de leerkracht en de klasgenootjes. Meteen kan ze zien waar de kapstok en de wc zijn.

Zelfstandigheid

Goed voorbereiden op het naar school gaan is fijn voor een kind. Hoe het echter reageert op het daadwerkelijke naar school gaan, is verschillend. Het ene kind is snel gewend aan het ritme, het andere kind heeft een langere tijd nodig.

Oudere en grotere kinderen op school kunnen veel indruk maken. Ook wordt er enige zelfstandigheid van Melissa verwacht. Het is een nieuwe omgeving, er zijn andere regels en Melissa is lang van huis. Ze kan moeite hebben met slapen en misschien over school dromen.

Kinderen die al zindelijk waren, kunnen een terugval krijgen en weer in hun broek gaan plassen. Dat is normaal bij zo’n spannende fase als naar school gaan.

Contact hierover met de leerkracht is verstandig. Ook als een kind sowieso nog moeite heeft met zelf naar het toilet gaan, is het goed de juf of meester te vragen hierop te letten en het kind regelmatig naar de wc te sturen. Tijdens het werken en spelen zijn kleuters zo druk dat ze nogal eens vergeten zelf te gaan.

Ook extra schone kleding meegeven voor als het misgaat is een aanrader. Meestal gaat het na verloop van tijd beter en zal een kind, op school en thuis, weer goed droog kunnen blijven.

Nieuwe indrukken

Het naar school gaan is intensief. Het kind doet veel nieuwe indrukken op en leert veel in korte tijd. Het ene kind valt uit school van moeheid meteen in slaap op de bank, terwijl een ander kind juist heel druk wordt. Het is ook mogelijk dat Melissa driftbuien krijgt als reactie op alle veranderingen.

Zo heeft elk kind zijn eigen manier om alles te verwerken en een plekje te kunnen geven. De tijd geven om aan alles te wennen is het beste wat ouders kunnen doen.

Vasthouden aan vertrouwde gewoonten en regels is nodig. Dat zorgt tijdens alle veranderingen voor veiligheid.

De eerste tijd van schoolgaan is een periode waar ouders en kinderen samen doorheen moeten en die soepel, maar ook pittig kan verlopen. Als Melissa erg moe is, kunnen ouders in overleg met school afspreken om haar een dag of dagdeel minder naar school te laten gaan en dit ritme weer op te bouwen als Melissa minder moe is. Een kind van 4 is nog niet leerplichtig en mag dus best een dag missen als het daardoor beter met hem gaat.

Als ouders de eerste weken van het schoolgaan niet te veel dingen in het weekend plannen, zorgt dat ervoor dat een kind in die dagen goed kan bijkomen.

Afscheid nemen

Mocht Melissa moeite hebben met afscheid nemen van papa of mama, dan is het goed om duidelijk gedag te zeggen en het afscheid niet al te lang te laten duren. Een vaste volgorde kan ook helpen: nog even een boekje lezen of een praatje maken, een kus en dan zwaaien ouder en kind naar elkaar. Huilen gaat vaak snel over zodra vader of moeder weg is en het schoolprogramma voldoende afleidt. Eventueel kan de ouder afspreken dat de juf na een uur even belt om door te geven hoe het gaat.

Komt Melissa uit school, dan zijn haar ouders natuurlijk benieuwd hoe het op school was en waarover ze heeft gewerkt. Natuurlijk kunnen ze daarnaar vragen, maar misschien zegt Melissa helemaal niets en wil ze liever even uitrusten en iets anders doen.

Soms komen de verhalen pas bij het avondeten los of voor het slapengaan. Ook hierin is elk kind anders. Het is goed om niet te dwingen, maar Melissa te laten merken dat ze haar eigen moment kan kiezen om over school te praten. Leuke momenten, maar ook lastige dingen kunnen dan naar boven komen.

Als Melissa aangeeft dat zij iets moeilijk vindt of ergens bang voor is, kan papa of mama daarover met haar doorpraten en haar helpen dingen op te lossen. Wat kan Melissa doen als een klasgenootje haar plaagt? Of hoe kan ze vragen om mee te mogen spelen?

Samen oefenen wat ze kan zeggen, helpt haar weerbaarder te worden en leert haar hoe ze op nieuwe situaties kan reageren. Een kind aanwennen dingen eerst zelf te proberen, is goed voor zijn zelfstandigheid en zelfvertrouwen.

Tips

• Bereid een kind goed voor: koop samen schoolspullen en praat over wat komen gaat.
• Bekijk foto’s op de schoolwebsite en lees een boekje over een ander kind dat voor het eerst naar school gaat.
• Bereid jezelf als ouder ook goed voor: Welke dingen moeten er meteen mee de eerste dag? Wanneer is er speelgoeddag?
• Wees u ervan bewust dat elk kind op een andere manier zijn moeheid en nieuwe indrukken verwerkt: driftbuien, boosheid en dromen zijn een vaker voorkomend verschijnsel bij kinderen die net naar school gaan.

Wilt u reageren of hebt u vragen over opvoeding? Leg ze (anoniem) voor aan de pedagogen Mirjam Blom en Anja Helmink. Dat kan door de situatie en de (gezins)omstandigheden, liefst uitvoerig, te mailen naar: wijs@refdag.nl of te sturen naar: RD, t.a.v. redactie Wijs, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn.