Hij groeide op als enig kind en kreeg veel mee van het pastorieleven. „Wij hadden niet veel geheimen, we bespraken bijna alles met elkaar”, vertelt ds. Velema op het terras aan de achterzijde van het statige pand.

„Ik was misschien wel een vroegwijs jongetje, ja. Ik denk het wel”, aldus de christelijke gereformeerde emeritus predikant uit Hoogeveen, terwijl hij staart naar het zoontje van de huidige bewoners dat bezig is een zwembadje op te pompen.

„Al jong wist ik dat ik dominee zou worden. Ik was zeven toen we hier kwamen wonen. Ik denk dat ik het toen al wist. In ieder geval is het in de jaren erna gerijpt. Eigenlijk is het best opvallend dat ik predikant werd, omdat ik al zo veel minder fraaie dingen van het kerkelijk leven gezien had van binnenuit. Tijdens mijn studie ontmoette ik jongens die in mijn ogen nog heel naïef waren.”

Burn-out

Nog iedere zondag hoort ds. Velema dat hij op zijn vader lijkt. Of dat klopt? „We deelden een hartelijke liefde tot het Woord van God, tot de kerk en tot de Christelijke Gereformeerde Kerken. Hij werd predikant in de oorlogsjaren en was al 38 jaar predikant toen hij me in 1978 in mijn eerste gemeente Dokkum bevestigde. We werden dus in een heel andere tijd predikant.

Toen ik 51 jaar was, moest ik met vervroegd emeritaat. Ik kreeg een knetterende burn-out. Dat was in 2006, anderhalf jaar voor het overlijden van mijn vader. Hij heeft het heel moeilijk gevonden dat ik moest stoppen. Zelf had hij nooit gezondheidsproblemen, hij was heel sterk. Aan een uur of vier, vijf slaap had hij genoeg. Vaak zat hij ’s morgens om 6 uur al achter zijn bureau. Die energie heb ik niet van hem geërfd.

Gelukkig heeft mijn vader na mijn emeritaat nog mogen meemaken dat ik weer ging preken. Ik bouwde het langzaam op: eerst preekte ik eens in de drie weken, het jaar daarop preekte ik twee zondagen wel en één zondag niet. Nu preek ik jaarlijks veertig zondagen, twee keer per zondag. Daar ben ik heel dankbaar voor.”

Lichter

Vanaf het terras loopt ds. Velema naar binnen, de keuken in. „Wat is dit goed aangepakt.” De huidige bewoner, die het pand in 2009 van de christelijke gereformeerde kerk in Apeldoorn kocht, vertelt dat een architect meer licht gecreëerd heeft in deze ruimte door in het platte dak aan de rand van de keuken lichtbakken aan te brengen. De huidige keuken is echter de vroegere achterkamer van de familie Velema. „Kijk, hier stond het aanrechtblok”, vertelt ds. Velema in de aangrenzende bijkeuken.

Ook de voorkamer onderging een metamorfose. „Het kon vreselijk koud zijn in dit huis. We hebben hier de beruchte winter van 1963 meegemaakt, want we kwamen hier in 1961 wonen. In de achterkamer en in de keuken stookten we een oliekachel. Er stond een vat in de tuin en via een koperen leiding liep er olie naar de kachel. Eigenlijk heel gevaarlijk.”

Huiswerk

De predikant loopt langs de schoorsteen naar voren, de hoek om. „Wat leuk is dit! Hier stond een muur. En dit was mijn hobbykamer. Ik had een modelspoorbaan en die stond hier, in een L-vorm, opgesteld. Toen ik ging studeren aan de Theologische Hogeschool, kwamen er boeken voor in de plaats en werd het mijn studeerkamer.”

Daar mag de emeritus ook even kijken. De deur die naar zijn slaapkamer leidde, is dichtgemaakt. In de slaapkamer van zijn ouders is een vaste kast omgebouwd tot deur naar wat nu de badkamer is. Ds. Velema: „Hier stond mijn bureau. Mijn hele opleiding heb ik in Apeldoorn genoten, van lagere school tot de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Alle jaren van mijn middelbare schooltijd heb ik hier mijn huiswerk gemaakt.”

”Vragen naar de weg”

Aan de voorkant op de eerste verdieping van Huize Ingeborg –die naam droeg de pastorie al toen de Velema’s er gingen wonen– bevond zich de studeerkamer van ds. J. H. Velema, die later vooral bekend zou worden als voorzitter van de stichtingsraad van de Evangelische Omroep. Deze functie vervulde hij van 1983 tot 1990. Ds. Velema junior: „De EO had een bijzondere plaats in zijn leven. Op de dag van zijn begrafenis, 18 augustus 2007, was de laatste uitzending van het radioprogramma ”Vragen naar de weg”, dat hij wekelijks verzorgde. Trouwens, die dag zou hij ook negentig jaar geworden zijn. De gasten die op weg waren naar de begrafenis vertelden dat zij in de auto naar die laatste radio-uitzending geluisterd hadden. Dat was toch wel heel speciaal.”

Ravage

De studeerkamer, nu de slaapkamer van de dochter in Huize Ingeborg, stond vol met boeken, vertelt ds. Velema. „Boven de schuifdeur naar de slaapkamer was een plank bevestigd om daarop nog wat meer boeken kwijt te kunnen. Toen wij een keer niet thuis waren, is die plank naar beneden gekomen. De ravage 
was enorm en we wisten aanvankelijk niet goed wat we ervan moesten denken. Waren er inbrekers geweest? Dat bleek bij nader inzien niet het geval. De plank kon de zware boekenlast niet dragen.”

Leeuwenpootjes

Iedere kamer boven had een wasbak met koud water. Alleen in de badkamer was warm water te krijgen, weet de predikant. „De oude geiser hing precies boven het bad, zo’n mooi bad met leeuwenpootjes.”

De opvolgers van ds. Velema senior installeerden een nieuwe, groen betegelde badkamer, zo blijkt uit het fotoalbum dat de huidige bewoners hebben gemaakt toen zij het pand kochten.

Op zolder komen nog meer herinneringen boven. De kamertjes die er nu zijn, waren er destijds niet. Ds. Velema’s vader bewaarde hier zijn archief. „Hij heeft zijn hele predikantschap geen papiertje weggegooid. Moet je nagaan. Ik ben nu nog bezig met het uitzoeken van zijn archief.” Of dat verrassende dingen oplevert? „Er zitten zeker aardige stukken tussen. Zo kwam ik erachter dat de Christelijke Gereformeerde Kerken net na de Tweede Wereldoorlog nog een deputaatschap tot versterking en verdediging van het reformatorisch beginsel hebben gehad.

Het is niet zo dat ik mijn vader door dit archief op een andere manier leer kennen. Ik herken hem juist heel goed in alle documenten.”

In 1975 vertrok het gezin Velema naar Nunspeet. Met zijn drieën. „Ik heb nog twee jaar in Nunspeet gewoond, tot ik trouwde.” Heimwee naar de Anna Paulownalaan heeft de predikant nooit gehad. Zo’n tien jaar na de verhuizing is hij er nog wel een kijkje wezen nemen. „Dat is nu dus al dertig jaar geleden. Destijds was er niet zo veel veranderd als nu.”

Buren

Bij het verlaten van het huis wijst ds. Velema naar een twee-onder-een-kapwoning schuin tegenover. „Daar woonde prof. dr. J. van Genderen, de christelijke gereformeerde dogmaticus die meer dan 45 jaar aan de Theologische Hogeschool –de latere universiteit– in Apeldoorn doceerde. En hiervandaan zie je nog net het huis in de straat hiernaast waar mijn oom, prof. dr. W. H. Velema woonde. We waren bijna buren.”

Zomerserie Terug naar de pastorie: Met een (klein)kind van een overleden predikant terug naar het huis van zijn of haar jeugd.

Ds. H. J. Th. Velema

Ds. H. J. Th. Velema (1955) werd geboren in Zwolle. Hij studeerde theologie aan de christelijke gereformeerde Theologische Hogeschool in Apeldoorn.

In 1978 werd hij predikant in de christelijke gereformeerde kerk te Dokkum.

Daarna diende hij de gemeenten te Ermelo (1988) en Zierikzee (1995).

In 2006 verleende de classis Middelburg de toen 51-jarige predikant „op de meest eervolle wijze” emeritaat wegens een burn-out. De emeritus predikant woont sindsdien in Hoogeveen.

Hij en zijn vrouw hebben vier kinderen. Een dochter woont in Zambia waar ze werkt voor de Foundation for Cross-cultural Education (FCE).

Ds. J. H. Velema

De christelijke gereformeerde ds. J. H. Velema werd geboren in 1917 als zoon van ds. H. Velema. Hij was predikant in Steenwijk (1940), Bunschoten (1946), Zwolle (1951), Apeldoorn (1955) en Nunspeet (1975). In 1986 ging hij met emeritaat. Vijfmaal was hij voorzitter van de generale synode van zijn kerk.

Van 1983-1990 was hij voorzitter van de stichtingsraad van de Evangelische Omroep. Van 1984 tot aan zijn overlijden in 2007 verzorgde hij bij de EO het radioprogramma ”Vragen naar de weg”. Verder was hij lange tijd secretaris van het Contact Orgaan Gereformeerde Gezindte (COGG) en maakte hij vele jaren deel uit van het curatorium van de (toen nog) Theologische Hogeschool in Apeldoorn.