Apologetiek is eerst luisteren, dan praten
Eerst kijken en luisteren, dan praten, adviseert dr. Alister McGrath christenen die hun geloof aannemelijk willen maken voor postmoderne medemensen.
De Engelse professor was vrijdagavond te gast tijdens de tweede dag van het Paascongres 2002. Dat congres gaat over apologetiek en is georganiseerd door de Gereformeerde Studenten Vereniging (GSV) te Groningen. McGrath ging in op de uitdagingen die het zogenoemde ”postmodernisme” aan christelijke apologeten heeft gesteld. Postmodernisme kent geen vaststaande waarheid, maar slechts meningen, of, zoals de Duitse filosoof Nietzsche eens opmerkte: „Er zijn geen feiten, maar enkel interpretaties.” Dus hebben alle perspectieven van waaruit je iets bekijkt dezelfde waarde, aldus McGrath, hoogleraar historische theologie in Oxford. „Dat is een aanval op christelijke apologeten. We worden geconfronteerd met een wereldbeeld dat relativisme en pluralisme aanmoedigt en zelfs waardeert.”
McGrath ziet voor de apologetiek twee taken weggelegd. In de eerste plaats houdt ze zich bezig met de tegenwerpingen die tegen het christelijk geloof worden gemaakt, bijvoorbeeld in de media. Ze moet een effectief antwoord geven op moeilijke vragen die mensen over het geloof stellen. Soms gaat het hierbij om werkelijke problemen die een mens het levende geloof in een God en Zaligmaker belemmeren, zei McGrath. „Zulke mensen kun je laten zien dat een probleem niet zo erg is als men wel denkt.”
In de tweede plaats gaat apologetiek over de ”aantrekkelijkheid” van het Evangelie. Apologeten, zei de hoogleraar, tonen het grote wonder van het christelijk geloof in de verlossing op zo’n wijze alsof ze een serie mooie geschenken uitpakken, en daarvan de schoonheid laten zien. „Ze moeten mensen kunnen helpen om de volle glorie van het Evangelie te begrijpen.”
McGrath vindt dat iemand die het christelijk geloof aannemelijk wil maken, eerst maar eens goed de cultuur waarin hij zich bevindt, moet kennen. „Mijn eigen ervaring als apologeet heeft me sinds lange tijd tot de conclusie gebracht dat een goede apologeet luistert en kijkt, voordat hij spreekt. Voor mij is een van de meest wonderlijke aspecten van het christelijk geloof dat we het niet aantrekkelijk hoeven te maken. Het ís reeds aantrekkelijk, als een parel van grote waarde. Als apologeet moeten we het mogelijk maken dat die aantrekkelijkheid in deze tijd wordt gezien en gewaardeerd.”
Volgens McGrath is het heel belangrijk dat een christen weet voor welk gehoor hij spreekt, en welke beperkingen dit oplegt. „Dat komt tot uitdrukking in de taal die je spreekt, in de autoriteiten waaraan je appelleert en in de aanknopingspunten die je zoekt voor het Evangelie.” McGrath gebruikte het beeld van een prisma om de veelkleurigheid van het Evangelie uit te drukken. Zoals een prisma het witte licht opsplitst in verschillende kleuren, zo moet volgens hem het Evangelie -van nature één boodschap- in verschillende thema’s behandeld en gewaardeerd worden. Zodat de volle rijkdom naar voren komt. „Het wonder van het Evangelie is dat het ongelooflijk belangrijke thema’s in een glorieuze eenheid samenbrengt. Zo is de boodschap van het kruis een eenheid, maar een complexe eenheid. Als de individuele onderdelen apart behandeld worden, kan de hele boodschap beter begrepen worden. We moeten deze boodschap relateren aan het gehoor, en ons ervan vergewissen dat de boodschap van het kruis zo effectief mogelijk wordt verkondigd. Dat betekent dat we nagaan welke aanknopingspunten er voor het Evangelie zijn.”
Vervolgens stelde de Oxfordse geleerde een ”theologisch prisma” voor, met diverse beelden. „Het beeld van het slagveld, in de eerste plaats. Een christen heeft de strijd over zonde, dood en kwaad overwonnen door kruis en opstanding. In de tweede plaats het beeld van het gerechtshof. Een christen heeft vergeving van zonden ontvangen en is rechtvaardig in het oog van God. In de derde plaats het beeld van een relatie: God heeft in Christus een nieuwe relatie met gevallen schepselen tot stand gebracht. In de vierde en vijfde plaats wees McGrath op het beeld van de gevangenis en het ziekenhuis. Wel waarschuwde hij ervoor de kruisboodschap niet tot één enkel beeld te reduceren.
Het is van groot belang dat christenen zich met bijbelse beelden bezighouden, meent hij. „Het meenemen van ”postmodernen” in de beeldenwereld van de Schrift is een van de meest effectieve middelen om hen te helpen het Evangelie te ontdekken en te waarderen.”
Tot slot zei McGrath dat christenen een moment in de geschiedenis beleven waarop de cultuur van hun ouders en grootouders bezig is te sterven. Hij wees er gisteravond op dat er een nieuwe cultuur gevormd staat te worden. Al eerder hebben christenen dat meegemaakt, bijvoorbeeld toen het Romeinse Rijk instortte en het christendom in groot gevaar leek. Het overleefde, en ging een voorspoedige tijd tegemoet, aldus McGrath. „We weten niet zeker wat de toekomst nu zal brengen. Maar wat we wel zeker weten, is dat God, Die Zijn kerk in het verleden heeft ondersteund, ook in de toekomst met ons zal zijn, en ons zal bemoedigen als we die toekomst ingaan.”
