Column: Dolgedraaide veranderingsdrift in de kerk
„Ieder woelt hier om verand’ring, en betreurt ze dag aan dag. Hunkert naar hetgeen hij zien zal, wenst terug ’t geen hij eens zag.” Dat oude gezang uit de Hervormde Liedbundel is hoogst actueel in een tijd van dolgedraaide veranderingsdrift. Ook in de kerk. Hoewel. Uit angst voor verwarring is er ook een vluchten in verstarring. We spreken liever van rechts en links, waarbij het eerste staat voor degelijkheid, het tweede voor oppervlakkigheid. Maar aan beide zijden van de hoofdweg gaapt een ravijn. Er is dode rechtzinnigheid en dode vrijzinnigheid.
Gereformeerden zagen lange tijd met misprijzen de hoofdstroom in het kerkelijk leven afbuigen. De conclusie was snel gemaakt. Schipperen en scharrelen met het Woord is begin van het einde. Onlangs verzekerde een oude dame mij nog: „Het begint met nieuwe noten, ik houd het bij oude noten.” Ach ja, ritmisch of niet-ritmisch zingen is een kwestie van smaak. Er is heel wat geharrewar en getwist over bijzaken. Heel wat kerkleden slaan al snel op hol met hun geliefde stokpaardjes. Sommige veranderingen zijn zinvol, andere zinloos. Zingen tijdens het collecteren is oneerbiedig, praten niet. Zo hebben we dan voorafgaand aan de preek een praat- en plaspauze ingelast met een organist die wanhopige pogingen doet boven het geroezemoes uit te komen. Eigenaardig is ook de plotselinge alomtegenwoordige gewoonte om voorafgaand aan de dienst de halve kerkbode te declameren.
Echt wanstaltig zijn de populariteitsjagers, de entertainers onder de voorgangers en het opleuken van de dienst. Om maar te zwijgen van de hoogst ernstige bloedarmoede waar menige preek aan lijdt. Dan worden bruggen naar de wereld loopplanken voor kerkverlaters. Soms lijkt het ook weinig verschil te maken of men lid is van de kerk of van het humanistisch verbond. Het is niet altijd onbegrijpelijk dat gemeenten verdampen en verdwijnen en hun gebouwen op Marktplaats belanden.
Het is een veeg teken als in gereformeerde kringen de tweede zondagse dienst geschrapt wordt wegens gebrek aan belangstelling. Of het consistoriegebed overbodig wordt verklaard.
Is de werkelijke crisis het vertroebelen van de leer van het zondaar-zijn voor God? Rechtvaardigen hebben immers geen bekering nodig. De Christus der Schriften is niet alleen voor de wereld ergernisgevend.
Preken is een zaak van de allergrootste ernst. Heeft God bij ons nog echt het eerste, het laatste en het hoogste woord? Wie mensen ten koste van het Evangelie wil behagen, is niet langer dienstknecht van Christus. Heeft de kerkelijke misère daar soms mee te maken? Hoe preken wij? Hoe luisteren wij?
