De Binnenveldse Hooilanden wordt een gebied „waar veel te zien is voor recreanten en natuurliefhebbers en waar boeren en vrijwilligers een belangrijke rol spelen in het beheer.” De schets, eerder deze zomer aangeboden aan de Gelderse gedeputeerde Van Dijk, belooft bijzondere natuur én goede samenwerking in de omgeving.

Kom maar met een gezamenlijk voorstel, had Van Dijk gezegd, toen twee partijen bij hem aanklopten met ideeën voor het beheer van ruim 60 hectare grond die nu nog in het bezit van de provincie is.

Boeren in de standsorganisatie LTO en de agrarische natuurvereniging Het Binnenveld hadden daarover heel andere gedachten dan de burgers van Mooi Wageningen, een lokale organisatie voor natuur en landschap.

Van Dijk is tevreden dat zijn aansporing is opgepakt. „Als gelijkwaardige partners een plan maken vanuit hun verantwoordelijkheid voor hun omgeving, kan dat een bijzonder mooi resultaat opleveren. Dat is hier gebeurd. Dit staat wat mij betreft model voor hoe we met natuur moeten omgaan.”

Orchideeën

Een groot deel van het gebied is eigendom van Staatsbosbeheer, de derde partner bij de besprekingen. De overige grond, in handen van particulieren, de universiteit van Wageningen en agrariërs, wordt alleen herontwikkeld als de eigenaren daaraan willen meewerken.

Voor de bijna 200 hectare „nieuwe natuur” die in de Binnenveldse Hooilanden kan ontstaan, hebben de plannenmakers zich laten inspireren door natuurtypen die er vroeger waren, zoals trilvenen, dotterbloemhooilanden en blauwgraslanden. „Die zijn in Nederland zeldzaam en bevatten een grote diversiteit aan bijzondere planten en dieren”, zegt Rob Janmaat van Mooi Wageningen. „Met de nieuwe inrichting van het gebied neemt op termijn het aantal hectares blauwgrasland en trilveen in Nederland fors toe.”

Volgens de inrichtingsschets heeft het plangebied „grote potenties voor natuur” door de bijzondere ligging in het laagste deel van de Gelderse Vallei en het vele kwelwater dat er opborrelt. Janmaat: „We zetten vooral in op de flora. Vroeger waren hier bijvoorbeeld velden met orchideeën, dat is iets waar we bijvoorbeeld warm voor lopen. Het zou ook mooi zijn als de watersnip terugkeert.

Wie weet zien we hier in de toekomst ook de kemphaan. Het gebied wordt er wel geschikt voor.”

Het ontwerp schetst een aaneengesloten mozaïek van natte schraalgraslanden, afgewisseld met moerassen en een nieuw te graven waterloop. Grotendeels is die gebaseerd op de historische loop van de Kromme Eem, die zorgde voor de afwatering richting de Rijn voordat een kanaal, de Grift, werd gegraven.

Voor de beoogde natuurdoelen is een aanzienlijk deel van het gebied nu nog te voedselrijk. Om de gewenste plantensoorten in het gebied te laten groeien, wordt gemiddeld 25 centimeter van deze voormalige landbouwgrond afgegraven.

In het directe natuurgebied worden greppels en sloten gedempt. De grondwaterstand wordt daar hoger. De afwatering heeft via de Kromme Eem plaats. De omliggende agrarische percelen zullen niet of nauwelijks last hebben van een hoger waterpeil.

Recreatie

Mooi Wageningen en de agrariërs gaan elk ongeveer de helft van de provinciale gronden aankopen en beheren. „Daar gaan we prachtige natuur van maken”, zegt Janmaat.

Mooi Wageningen begint daarvoor een geldwervingscampagne. Een aantal boeren zal voor aankoop en beheer een coöperatie vormen. „Zij kunnen bijvoorbeeld hun jongvee en schapen in de Binnenveldse Hooilanden laten grazen. Ook kunnen agrariërs gras oogsten voor kuilvoer waarmee vee ’s winters wordt bijgevoerd”, aldus Reijer Jochemsen van LTO en ANV Het Binnenveld.

In het gebied zullen lichte vormen van recreatie mogelijk zijn. Er worden wandel-, struin- en fietspaden, een vlonder, een trekpont, een vogelkijkscherm, een vogelkijkplek en enkele parkeer- en picknickplekken aangelegd. De meest waardevolle natuurgebieden worden voor publiek afgesloten.

Crisis

Boeren en burgers zijn niet elkaars natuurlijke partners. „Als we zeggen dat het hele proces vlekkeloos is verlopen, dan is dat overdreven. Er zijn onderweg verschillende beelden en verwachtingen geweest, er waren wat strubbelingen en er was ook een crisis. Maar die hebben we telkens open en eerlijk besproken, met uiteindelijk begrip voor de verschillende posities”, staat in de inrichtingsschets over de opvallende coalitie.

Janmaat: „Er was respect voor elkaars standpunten. Dan kun je ook op een goede manier problemen oplossen. Zelf ben ik boerenzoon en ondernemer, ik snap dus heel goed het economisch belang van de agrariërs.

Wij op onze beurt wilden de natuur versterken. Er is veel verdwenen in het Binnenveld tussen Wageningen, Veenendaal, Rhenen en Ede. In de afgelopen decennia is in dit gebied weinig aan agrarisch natuurbeheer gedaan.”

Jochemsen: „Boeren, burgers en Staatsbosbeheer bekijken de Binnenveldse Hooilanden vanuit heel verschillende gezichtspunten. We hebben geprobeerd recht te doen aan wat er aan wensen en opvattingen leeft in de achterbannen. Elkaar wat gunnen zodat de ander ook mee kan komen in het proces, dat is heel belangrijk geweest.”