De rol van vertrouwensfunctionaris is toebedeeld aan de contactpersonen veiligheid op de azc’s en richt zich op het ondersteunen van de medewerkers, zegt woordvoerder Caroline van Dullemen van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) desgevraagd.

Recente berichten in diverse media wekten de indruk dat azc’s met ingang van deze maand vertrouwenspersonen voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders (lhbt) zouden krijgen. Volgens Van Dullemen is er echter geen sprake van zulke specifieke vertrouwenspersonen bij wie lhbt’ers zich kunnen melden.

„Alle COA-medewerkers vervullen regulier de rol van vertrouwenspersoon. Daarnaast heeft iedere locatie per 1 augustus één of twee coördinerend vertrouwensfunctionarissen. Zij fungeren als vraagbaak en aanspreekpunt voor collega’s en voeren gesprekken met hen over waargenomen en ontvangen signalen die kunnen wijzen op discriminatie of intimidatie door bewoners.”

Christenen

Het gaat niet alleen om problemen die lhbt’ers ondervinden, benadrukt Van Dullemen, maar bijvoorbeeld ook om christenen die zich door moslimasielzoekers geïntimideerd voelen. „De vertrouwensfunctionarissen kunnen collega’s, zoals woonbegeleiders en casemanagers, op weg helpen om een oplossing voor problemen te zoeken. Elke gemelde situatie, zoals een incident of gevoel van onveiligheid, vraagt om maatwerk.”

De vertrouwensfunctionarissen volgden recent een workshop over discriminatiebeleid, aldus Van Dullemen. In september volgen nog meer trainingen rond de thema’s veiligheid, vertrouwen en kwetsbare groepen. „COC Nederland en Fier (expertise- en behandel­centrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties, red.) zijn hierbij betrokken”, zegt de woordvoerder.

Coachen

Directeur Jan Pieter Mostert van stichting Gave, die kerken toerust voor contacten met asielzoekers en vluchtelingen, zegt dat zijn organisatie blijft pleiten voor externe vertrouwenspersonen bij wie asielzoekers kunnen aankloppen. „Veel asielzoekers ervaren een COA-medewerker niet als een vertrouwenspersoon en zijn bijvoorbeeld bang dat meldingen over discriminatie invloed kunnen hebben op hun asielprocedure.”

In het geval van interne vertrouwenspersonen pleit Mostert voor specifiek daarvoor aangewezen en geschoolde COA-medewerkers bij wie de asielzoeker terechtkan, in plaats van zijn eigen woonbegeleider. „Een christenasielzoeker zal bijvoorbeeld een islamitische COA-medewerker die hem begeleidt niet in vertrouwen nemen over discriminatie door moslims.”

„Het ministerie heeft anders beslist en wij voeren dat uit”, rea­geert Van Dullemen. Ze zegt dat een asielzoeker bij een kennis­makingsgesprek op een azc altijd te horen krijgt dat hij COA-mede­werkers kan aanspreken over vertrouwenskwesties. Ook geeft ze aan dat vertrouwensfunctionarissen medewerkers kunnen coachen in het uitnodigen van asielzoekers om over mogelijke problemen te spreken. De gekozen aanpak is erop gericht om „het signaleren en bespreekbaar maken van mogelijke discriminatie beter in te bedden in de hele organisatie.”

Grondrechten

Van Dullemen wijst erop dat asielzoekers voorlichting krijgen over normen en waarden, grondrechten en non-discriminatie. „De voorlichting start op dag één in de opvang met het uitreiken van huisregels en de informatiemap, en wordt op diverse momenten herhaald.” Aan de hand van onder meer filmpjes, posters en –op termijn– de bewoners-app wordt de boodschap verder uitgewerkt.

Het COA maakt daarbij gebruik van de inbreng van „een groot aantal maatschappelijke organisaties.” Van Dullemen zegt dat het COA ook de input van stichting Gave meeneemt in „de verdere doorontwikkeling van voorlichtings­materialen en workshops aan medewerkers.”