Beginnende sterren­kijkers kunnen behoorlijk de weg kwijtraken tussen al die duizenden sterren. „Ze weten niet meer wat ze zien: is dat nu die ene heldere ster, of die zwakkere er vlakbij?” Het gevaar bestaat dat ze gedesillusioneerd het bijltje erbij neergooien. „Erg jammer”, vindt Rob Walrecht. „Mensen die enthousiast zijn geworden en denken: „Ik wil een telescoop”, kunnen heel wat teleurstellingen voorkomen als ze een aantal adviezen ter harte nemen.”

Wie in gesprek raakt met de Amersfoorter wordt al gauw getroffen door zijn brede kennis van de sterrenhemel. Tal van namen van sterren, sterrenhopen, planeten en hun manen en andere feiten schudt hij moeiteloos uit zijn mouw. „Voor de liefhebbers: rond 12 en 13 augustus is de Perseïden-meteorenzwerm op zijn maximum. Bij een heldere nachthemel zijn de vallende sterren met het blote oog te zien.”

Het enthousiasme van de amateur­sterrenkundige en publicist werkt aanstekelijk. „Ik kan iedereen aanraden hier ’s nachts een paar uur voor te gaan zitten.”

Brillenglas

Walrecht adviseert te starten met een goede verrekijker. „Een ”8x40”-verrekijker heeft een vergroting van acht keer. Daarmee zie je al heel veel meer dan de Italiaan Galileo Galilei, die in 1609 voor het eerst een verbeterde telescoop in gebruik nam. Als Galilei een moderne verrekijker zou hebben gehad, zou hij nog veel meer hebben ontdekt. Eigenlijk was zijn telescoop niet veel meer dan een geslepen brillen­glas.”

Wat niet duidelijk zichtbaar is met het blote oog is vaak wel te zien met een verrekijker. „Bijvoorbeeld duizenden sterren in de Melkweg, de Andromeda­nevel en de Orionnevel. Wat je nog meer kunt zien, zijn de manen van Jupiter, de kraters en berggebieden op de maan; en ook verder weg nevels en dubbel­sterren, zoals Vega en Epsilon, de helderste sterren in sterrenbeeld Lier; evenals Alcor en Mizar in het sterrenbeeld Grote Beer.”

Voor beginners met een verrekijker wil hij nog één opvallend object noemen: Messier 44 (M44). „Dit is een zeer fraaie sterrenhoop met wel 75 sterren in het sterren­beeld Kreeft. Hij wordt ook wel Praesepe of Bijenkorfnevel genoemd. Met het blote oog is van M44 niet meer te zien dan een wazige vlek. Maar met een verre­kijker gaat er een wereld voor je open.”

Aan wie verder wil en een telescoop overweegt, adviseert Walrecht een goede winkel op te zoeken. „Schaf niet zomaar een hobbytelescoopje aan. Daar krijg je spijt van. Zonder reclame te willen maken, gaat mijn voorkeur uit naar bedrijven als Ganymedes in Amstelveen of naar Robtics in Leidschendam.”

Zeker in het begin is het vinden van specifieke hemellichamen lastig met een telescoop, erkent Walrecht. „Vooral ook omdat je alles op zijn kop of in spiegelbeeld ziet. Wat je kunt doen, is met een speciale klem een verrekijker op de telescoop monteren. Je hebt dan een breed beeldveld. Dat vergemakkelijkt het zoeken naar specifieke hemellichamen.”

Via een verrekijker ontpopt Epsilon in het sterrenbeeld Lier zich als een dubbelster, vervolgt de amateursterrenkundige. „Gezien door een telescoop blijken beide sterren van Epsilon zelf ook dubbelsterren te zijn! We noemen deze ster daarom de ”Dubbele dubbele”.”

Dubbelsterren en meervoudige stelsels komen veel voor in het heelal. „Je komt erachter dat de zon een zeldzaamheid is als enkelvoudige ster. Meervoudige sterren­stelsels komen het meest voor. Neem Castor in het sterrenbeeld Tweelingen. Heel goed te bekijken met een telescoop. Je ziet dan een mooie dubbelster. Maar beide hebben een zwakke begeleider, een rode dwerg, die je niet ziet. En eromheen bewegen een paar rode dwergen zich om de twee heldere sterren: het is dus geen heldere, enkelvoudige ster, maar een heel complex zesvoudig sterrenstelsel.”

Ook andere opvallende hemellichamen zijn met een telescoop dichterbij te halen. „Zoals in de kop van het sterrenbeeld Zwaan de dubbelster Albireo. Het is een prachtig object dat met iedere telescoop bekeken kan worden.”

Planisfeer

Zowel beginners als gevorderden kunnen veel gemak hebben van een sterrenkaart of een planisfeer. Walrecht geeft zelf ook plani­sferen uit. Daarop staan zeker 300 objecten die met een verrekijker zichtbaar zijn. „Let er dan wel op dat je er een koopt voor de 52e breedtegraad. Dan zie je de volledige hemel boven Nederland. Iemand in Spanje zal er bijvoorbeeld een van de 40e breedtegraad moeten hebben.”

Ten slotte adviseert Walrecht om contact op te nemen met een sterren­wacht of astronomieclub in de buurt. „Zij hebben vaak expertise genoeg in huis om je de beginselen van het sterrenkijken aan te leren. Er lopen ook mensen rond die je de fijne kneepjes van het turen door een telescoop kunnen bijbrengen.”

Ook bieden sterrenwachten beginnerscursussen aan. „Je leert er omgaan met een sterrenkaart of planisfeer. Ook doe je er allerlei belangrijke astronomische begrippen op, zoals het zenit. Wat het zenit is? Het punt precies boven je hoofd; momenteel staat de helderwitte ster Vega in het sterrenbeeld Lier dicht bij het zenit. Een cursus is sowieso aan te bevelen, ook voor mensen die een sterrenkaart of planisfeer al jaren gebruiken, maar de mogelijkheden ervan niet optimaal benutten.” Walrecht, die dergelijke cursussen zelf ook geeft, raadt geïnteresseerden ten slotte een abonnement aan op de Sterrengids – van Stip Media in Alkmaar.

Zullen deze tips mensen over de streep halen om tijdens zomer­nachten hun verrekijker te pakken? Aan het enthousiasme van Walrecht zal het niet liggen. „Er gaat een wereld voor je open. Wie in de vakantie nog aan de slag wil, kan deze maand verschillende meteorenzwermen bekijken, zoals de Perseïdenzwerm op 12 en 13 augustus. Nu maar hopen op een onbewolkte, helder nachthemel.”

www.walrecht.nl/nl