Een medewerker van het Kadaster noemde zaterdag in deze krant nog een locatie in de gemeente Soest, nabij de grens met de gemeente Zeist, als middelpunt van Nederland, uitgaande van een denkbeeldige rechthoek om het land.

Hij baseerde zich op een oude berekening van de voormalige Topografische Dienst van het ministerie van Defensie, waarvoor hij eerder werkzaam was en dat nu organisatorisch onderdeel van het Kadaster is. Voortaan houdt het Kadaster echter voor de eenduidigheid een andere plaatsbepaling aan, liet de afdeling communicatie gisteren weten.

Lennard Huisman, geodetisch (landmeetkundig) ingenieur bij het Kadaster, definieert als middel­punt „het punt waarop het land zal balanceren als het erop leunt”, ook wel het zwaartepunt genoemd. „Die keuze ligt vanuit de landmeetkunde en het coördinatenstelsel dat wordt gehanteerd het meest voor de hand.”

Voor het vaststellen van het zwaartepunt was Nederland zonder water het uitgangspunt. Bevaarbare waterwegen telden dus niet mee voor de berekening. Huisman bepaalde het bewuste punt met en zonder de droogvallende landsdelen –vooral de wadden– dus bij hoog- en laagwater.

Bij hoogwater ligt het zwaarte­punt van Nederland in Putten. Waar precies wil Huisman niet zeggen, vanwege de privacy van bewoners en grondeigenaren. „Het is in elk geval aan de Voorthuizerstraat. Het punt verschuift zo’n 4 kilometer naar het noorden tot net over de grens met Ermelo wanneer de droog­vallende landsdelen worden meegenomen. Daar is dus het zwaartepunt bij eb.”

Het punt bij hoogwater in Putten ligt 2 à 3 kilometer van de zwerfkei met ijzeren ring die sinds 1984 Nederlands zwaarte­punt zou markeren. Geograaf Frank Storbeck berekende die plek op verzoek van theater­maker Harrie Hageman. Ook voor Storbeck telde alleen het droge land; zee en binnenwateren liet hij eveneens buiten beschouwing. Hagemans zin op de steen luidt: „Til Nederland op aan deze ring en niemand zal het merken.”

Huisman: „Volgens zijn definitie zou Storbeck nu dus net in Ermelo uitkomen. Het is echter maar welke kaartinformatie je gebruikt en wat je als bevaarbaar water beschouwt. Het is daarom beter niet te spreken van hét zwaartepunt, maar van een zwaartepunt. Ik had digitale informatie tot mijn beschikking, Storbeck heeft de plek deels handmatig berekend. En 1 centimeter verschil op de kaart bij de kust scheelt in werkelijkheid algauw kilometers.”

Nooit constant

De medewerker van het Kadaster plaatst nog een kanttekening: „Het zwaartepunt is nooit een constante plek. Het droog­vallende gebied ligt niet vast, want zandbanken verplaatsen zich. Vorige maand werd bekend dat Nederland en België in de Maas een nieuwe grens gaan tussen beide landen trekken. Ook dat is van invloed. Ik heb het nog niet nagekeken, maar ook het zwaartepunt bij eb zou door die extra vierkante meters land in het zuiden best eens net in de gemeente Putten kunnen liggen.”