Op 1 mei krijgt de uitbreiding van de EU haar beslag. Tien naties, voornamelijk uit het voormalige communistische Oostblok, maken dan officieel hun opwachting. Dat heeft ook consequenties voor de omvang van de Commissie, het dagelijks bestuur van de Unie. Tot dusver omvat zij twintig mannen en vrouwen. Straks zijn er dat dertig, want de landen die aansluiten, mogen allemaal iemand toevoegen aan dit college.

De commissarissen fungeren in Brussel als visitekaartje van de nieuwe lidstaten. De regeringen proberen daarom kwaliteit in te zetten. Cyprus, Estland en Litouwen sturen de minister van Financiën, Letland en Malta die van Buitenlandse Zaken en Polen en Slovenië die van Europese Zaken. Hongarije, Tsjechië en Slowakije hebben gekozen voor hun delegatieleider bij de toetredingsonderhandelingen.

Deze week werden de kandidaten tijdens afzonderlijke hoorzittingen aan de tand gevoeld door het Europees Parlement, bevraagd op hun kennis van en opvattingen over dossiers. Op 5 mei stemt het EP over de voordrachten. De uitslag zal positief uitvallen. De fractievoorzitters waren donderdag namelijk unaniem in hun oordeel. Zij aanvaarden de genomineerden „zonder enige vorm van problemen.” „Ze zijn geslaagd. We vinden het zeer enthousiaste mensen. Ze staan werkelijk voor Europa op de bres”, aldus de afgevaardigde Daul, die de „openbare sollicitatiegesprekken” van de voorbije dagen leidde.

Ook Prodi verheugt zich reeds op de samenwerking met hen. Hij merkt ze aan als „uiterst bekwaam en ervaren.” Hun komst zal een verrijking betekenen voor deze administratie”, meent hij.

Toch klinkt er in de verslagen van het Parlement over de hoorzittingen ook stevige kritiek door. Zo zou de Slowaak Figel nog weinig afweten van belangrijke onderwerpen die tot zijn terrein gaan behoren. De Maltees Borg kon evenmin overtuigen van zijn deskundigheid en de Cyprioot Kyprianou wordt omschreven als „geen zwaargewicht.” Maar ze genieten het voordeel van de twijfel. De komende maanden mogen ze bewijzen dat ze snel leren. Veel lof oogstten de Poolse mevrouw Hübner en de Est Kallas.

De betrokkenen beheren voorlopig geen eigen portefeuille. Ze zijn tot eind oktober, als de huidige Commissie de in 1999 aangevangen rit beëindigt, min of meer in dienst als stagiairs, al hebben zij wel stemrecht en ontvangen zij het volledige salaris. Elk loopt mee met een collega die de kneepjes van het vak al kent; „mijn leermeester”, zoals Hübner het uitdrukte. Pas vanaf 1 november, in de volgende ambtsperiode, begint voor hen het echte werk.

Maar de personele samenstelling van de Commissie ondergaat niet alleen wijzigingen als gevolg van de uitbreiding. Inmiddels zijn drie oudgedienden voortijdig opgestapt om elders een baan te aanvaarden. De leegloop tekent zich af. Wil de laatste die vertrekt het licht uitdoen, is een grapje dat circuleert in de wandelgangen.

Het begon met de Griekse mevrouw Diamantopoulou. Zij behartigde het beleidsterrein van werkgelegenheid en sociale zaken. In februari legde zij haar functie -toen nog tijdelijk- neer om aan het thuisfront actief te zijn in de campagne voor de parlementsverkiezingen. Nadat zij op 7 maart als sociaal-democrate was verkozen tot lid van de volksvertegenwoordiging, trok zij zich definitief terug. De regering in Athene wees Stavros Dimas aan als haar opvolger.

De Spanjaard Solbes, verantwoordelijk voor Economische en Monetaire Zaken, kondigde korte tijd later aan dat hij eveneens vertrekt. Hij is gevraagd om als bewindsman van Financiën en tevens ondervoorzitter deel uit te maken van de ministersploeg van beoogd premier Zapatero. Zodra de kabinetswisseling in Madrid zich voltrekt, keert ook hij terug naar de nationale politiek.

Nummer drie die vroegtijdig afzwaaide, is de Fransman Barnier. Hij voerde als EU-bestuurder voor regionaal beleid het commando over de enorme subsidiestroom die wordt besteed aan het stimuleren van de ontwikkeling in economisch zwakke gebieden binnen de Unie en participeerde namens de Commissie in het overleg over de Europese grondwet. Hij bekleedt sinds kort de post van minister van Buitenlandse Zaken van de republiek. Jacques Barrot, voorman van de regerende UMP, neemt in Brussel zijn zetel in.

Prodi tilt er niet zwaar aan dat zijn team uit elkaar valt. Integendeel, zijn woordvoerder vindt dat de overstap van deze en gene alleen maar illustreert dat de commissarissen goed hebben gefunctioneerd, hoog in aanzien staan, veel krediet genieten en daarom de uitnodiging krijgen om elders aan de slag te gaan. „Het is een bewijs dat hun werk zich op topniveau afspeelt”, zegt hij in een reactie. De Commissie toont zich een kweekvijver van politiek talent.

De voorzitter zelf lijkt trouwens soms ook al met zijn gedachten elders. Regelmatig geeft hij commentaar op kwesties die in Italië aan de orde zijn. Al eerder brachten de christen-democraten in het Europees Parlement hem onder de aandacht dat dit zich niet verdraagt met zijn huidige positie.

Hij lonkt waarschijnlijk naar een heroptreden als premier. In het verleden voerde hij in Rome al eens een centrumlinkse coalitie aan. Naar verwachting zal hij bij de verkiezingen in 2006 de strijd aanbinden met zijn rechtse rivaal Berlusconi.

Prodi mag er dan geen punt van maken dat diverse collega’s nu reeds afscheid nemen, toch doet deze gang van zaken het imago van zijn club zeker geen goed. Het wekt de indruk dat de Commissie alleen bezig is de tijd uit te zitten. Dat ondermijnt haar politiek gezag. En dat terwijl er de komende maanden nog tal van belangrijke zaken aan de orde zijn, waaronder de onderhandelingen over de grondwet en over de meerjarenbegroting en de voorbereiding van een besluit over de toekomstige relatie met Turkije.