Het is een puinhoop in de ouderenzorg. Dat is het beeld dat is blijven hangen na een week waarin politici en media royaal berichtten over een kritisch inspectierapport. Tal van verpleeghuizen voelden zich gedwongen om zich publiek te verantwoorden. Volgens hen was het rapport achterhaald, werd er hard gewerkt aan verbeteringen en was alle onrust voor niets.

Wie er echter bekaaid van afkwamen, waren de duizenden werknemers in de ouderenzorg. Zij hadden geen ijverige woordvoerders en lobbyisten die voor hen in de bres sprongen. Dat is niet alleen spijtig, maar ook onterecht. Zij zijn niet de oorzaak van alle problemen. Het is juist aan hen te danken dat het dagelijks werk gewoon doorgaat. Ondanks de paniek in de media en onder politici. Ondanks de steeds karigere budgetten. Ondanks de steeds hogere eisen. Ondanks mondige cliënten en familieleden. Ondanks zoekende en soms falende zorgmanagers. Ondanks steeds allerlei fusies en reorganisaties. Op de werkvloer gaat alles gewoon door, steeds maar weer.

Waardering

Er zou een tekort zijn aan deskundig personeel in de ouderenzorg, volgens het inspectierapport. Ten onrechte worden de medewerkers in de ouderenzorg hiermee weggezet. Zij voelen zich hierdoor zwart gemaakt. De meesten van hen doen wat ze kunnen. Ze zijn vaak zeer gemotiveerd. Ze doen hun werk niet alleen met hoofd en handen, maar vooral met heel hun hart.

Bij alles wat ze doen houden de werkers in de zorg steeds weer de hulpbehoevende ouderen voor ogen. Daar ligt de bron van hun motivatie en drive. De relatie tussen die ouderen en de zorgmedewerkers is erg belangrijk en vaak ook langdurig van aard. Dit vergroot de onderlinge betrokkenheid.

Ouderen blijven steeds langer thuis wonen. Dit zorgt voor meer, zwaardere en complexere hulpvragen op het moment dat deze groep in een verpleeghuis terechtkomt. Dit vraagt steeds meer van zorgwerkers. Vanuit de ouderen blijkt echter een grote waardering voor de kwaliteit van de zorg, zo blijkt uit periodieke tevredenheidsonderzoeken onder cliënten.

Rompslomp

Kan er dan niets beter? Natuurlijk wel. Goede zorg is geen wetmatigheid die als vanzelf opkomt uit het zorgzame, liefdevolle hart van de zorgwerker. Goede zorg vraagt om verpleeghuizen die hun medewerkers koesteren.

Als RMU zien we hiervan goede voorbeelden. We krijgen helaas echter ook met enige regelmaat te maken met misstanden. Instellingen die hun medewerkers behandelen als sluitpost, zetten de kwaliteit van zorg op het spel. Eerlijke arbeidsvoorwaarden en goede bijscholing zijn van groot belang voor organisaties en medewerkers. En dus voor de zorg als geheel. Niet voor niets kwam staatssecretaris Van Rijn met het programma ”Waardigheid en trots” om de kwaliteit van de ouderenzorg te verbeteren. Dankzij dit plan kunnen organisaties in de ouderenzorg coaching en ondersteuning krijgen.

Het is misschien niet zo populair, maar de zorgkwaliteit is ook gediend met heldere en eenduidige mogelijkheden voor rapportage en registratie. Niemand zit te wachten op meer papieren rompslomp. Soms kunnen deze wel helpen om meer inzicht en kennis te krijgen. En dat is onmisbaar voor wie goede, krachtige verbeteringen wil doorvoeren.

Om die kennis te vergaren, mag echter nooit de cliënt de dupe worden. Rapportages zijn immers niet een doel, maar een middel. Het gaat juist om de zorgvragende ouderen. Laat hen centraal staan en goede zorg het doel zijn.

Slachtoffer

Relaties zijn erg belangrijk in de zorg, zowel tussen ouderen en zorgmedewerkers als in het team. Leidinggevenden en medewerkers moeten in gesprek gaan om zo te zoeken naar verbetermogelijkheden. Samen spreken over de kwaliteit van zorg, spreken over hun diepste motivaties en zorgen. Juist goede relaties spelen immers een cruciale rol in de motivatie van medewerkers. Goede, open relaties dragen bij aan goede zorg.

Wie zorg ontvangt, mag rekenen op goede zorg. De kwaliteit moet dus boven iedere twijfel verheven zijn. Daarbij mogen de passie en de inzet van zorgwerkers nooit in twijfel worden getrokken. Natuurlijk kan een beroep op de goede bedoelingen van zorgwerkers nooit gebruikt worden om critici de mond te snoeren. Ook gemotiveerde, hardwerkende zorgmedewerkers mogen aangesproken worden op de kwaliteit van het gebodene.

Van de kritiek die afgelopen week klonk is het echter glashelder dat zorgwerkers niet de oorzaak, maar mede het slachtoffer zijn. Zij waren het niet die steeds weer de budgetten versoberden en de eisen verhoogden. Zij waren het niet die zich verslikten in vastgoedprojecten. En zij waren ook niet de bedenkers van al die fusies en reorganisaties. Zij waren actief op de werkvloer en gingen door, steeds maar weer. Daarom verdienen de medewerkers in de zorg geen kritiek maar hulde en waardering vanuit de maatschappij en betrokkenheid en een schouderklop van cliënten en hun familie.

De auteurs zijn respectievelijk voorzitter van de sector gezondheidszorg en manager communicatie van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU).