Uit een onderzoek bleek inderdaad dat 26 procent van de ondervraagden een voorkeur voor een bepaald kind heeft. Er wordt weinig over dit onderwerp gesproken, terwijl veel ouders zo’n voorliefde herkennen.

Het is goed dat een ouder zich bewust is of wordt van zijn of haar eventuele voorkeur voor een kind en die voor zichzelf erkennen. Als ouders zich realiseren dat ze een favoriet kind hebben, kunnen ze daar iets mee.

Voorkeur voor een van de kinderen ontstaat grotendeels ongemerkt. Meestal krijgt een ouder een voorliefde voor een kind dat makkelijker is of bijvoorbeeld weinig huilt. Daarnaast kan het zijn dat het kind met dezelfde karaktertrekken als moeder of vader zorgt voor herkenbaarheid. Dat kan er dan toe leiden dat de omgang met dat kind makkelijker verloopt en de ouder daardoor een voorkeur ontwikkelt.

Dezelfde plaats (oudste, jongste) in het gezin kan eveneens maken dat een ouder zich makkelijker in zijn kind kan inleven. Daardoor kan er een voorkeur voor hem ontstaan. „Ik vond het ook vervelend om als eerste naar bed te moeten omdat ik de jongste was.” Als vader de oudste zoon was en zijn eerste kind een jongen is, zorgt dat voor herkenning.

Uniek

Ieder kind is echter uniek. Bepaalde verwachtingen van ouders over hoe hun kind zal zijn of zich zal ontwikkelen hoeven niet uit te komen. Dat kunnen ouders moeilijk vinden.

Ook het leeftijdsverschil tussen de kinderen in het gezin kan invloed hebben op de manier waarop een ouder naar zijn kind kijkt. Werden de kinderen kort na elkaar geboren of was de ouder langere tijd met een kind alleen?

Als oudere kinderen naar school zijn en er nog één kind thuis is, is op dat moment alle aandacht voor hem. Waarschijnlijk vallen er dan andere dingen op bij dat kind. Dit omdat er meer tijd is voor dat kind alleen. Ook hebben de ouders dezelfde leeftijdsfase bij de oudere kinderen misschien anders ervaren.

Verder is het mogelijk dat ouders het druk hebben. Dan kunnen ze wellicht minder van hun kind(eren) hebben dan in een rustigere periode.

Makkelijker kind

Een kind dat minder aandacht vraagt, wordt snel als ‘makkelijker’ gezien. Is het eerste kind heel rustig en het tweede veel nadrukkelijker aanwezig, dan lijkt het alsof het tweede kind heel druk is, terwijl het zich waarschijnlijk normaal gedraagt. Een ouder ervaart dat anders, omdat hij het gedrag met dat van de oudste vergelijkt.

Het kan een grote uitdaging zijn om in alle drukte van de verzorging, opvoeding, het werk, kerkelijk leven en familie- en sociale contacten bewust tijd te nemen om de positieve eigenschappen van elk kind op te merken en te waarderen. Toch kan dat ervoor zorgen dat er niet zo snel een voorkeur voor een van de kinderen ontstaat en elk kind om zijn eigen unieke karakter wordt gewaardeerd.

Elk kind is het waard om te worden gekend en gewaardeerd om wie hij is. Het is mooi om in het ene kind eigenschappen van vader en in het andere kind karaktertrekken van moeder op te merken.

Minder goede eigenschappen

Natuurlijk heeft ieder kind ook minder goede eigenschappen, net als zijn ouders. Vanuit Gods Woord weten ouders waardoor dit komt en mogen ze hun kinderen met liefde en geduld de goede weg voorhouden en voorleven.

Kinderen met elkaar vergelijken doet elke ouder. Het is alleen niet verstandig dit (op een negatieve manier) tegen het kind te zeggen: „Jos helpt altijd zo goed mee, ik wilde dat jij dat ook meer deed.”

Dit is eigenlijk een compliment voor Jos, maar het komt zo niet over. Het andere kind wordt in zijn nadeel met een broertje vergeleken. Het is goed om elk kind te vergelijken met zichzelf en ook passend bij zijn leeftijd: „Wat heb jij goed geleerd om op je beurt te wachten, fijn!”

Ouders kunnen beter niet tegen anderen zeggen naar wie hun voorkeur uitgaat en al helemaal niet tegen de kinderen zelf. Dat is niet goed voor hun zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde. Kinderen kunnen het zelf ook aanvoelen als er voor een broertje of zusje meer waardering wordt geuit.

Veel kinderen maken een fase door waarin ze vragen: „Van wie houdt u het meest, mam?” Of: „U houdt meer van Jens dan van mij!” Kinderen kunnen uit jaloezie zulke opmerkingen maken als moeder of vader tijd aan een broertje of zusje besteedt. Ook kan het een vorm zijn van aandacht vragen.

Als ouder is het goed om het kind gerust te stellen en te laten merken dat hij of zij evenveel van elk kind houdt. Toch kan het nooit kwaad als vader en moeder eens kritisch naar de opvoeding te kijken. „Heeft mijn kind misschien wel gelijk en ben ik enthousiaster als Jens met iets komt dan als Jos een idee heeft?”

Uitdaging

Het is een uitdaging voor ouders om hun aandacht te verdelen. Kinderen mogen leren dat er naast veel momenten samen, er de ene keer tijd is voor hun broer en de andere keer voor hem of haar alleen. Het is dan ook belangrijk dat ouders regelmatig iets met een kind afzonderlijk doen. Vandaag mag Jos mee naar de winkel en de andere keer Jens. De ene keer gaat papa vissen met de één en dan met de ander. Het hoeven geen grote dingen te zijn, voorlezen of samen een spelletje doen is een moment waarop er aandacht voor elkaar is.

Met elk kind apart tijd doorbrengen versterkt de band en vergroot het zelfvertrouwen. „Papa en mama vinden mij belangrijk en nemen de tijd voor mij.” Juist als ouders opmerken dat ze een voorkeur hebben voor een bepaald kind is het goed om ook extra tijd te besteden aan het andere kind of de andere kinderen. Het meer momenten samen met het kind doorbrengen en interesse tonen in zijn activiteiten, geeft ook de mogelijkheid het kind beter te leren kennen en te waarderen.

Daarnaast is het goed eens bewust naar de positieve momenten met ieder kind te kijken. Die zijn er meestal meer dan ouders in eerste instantie denken. Als zij deze momenten ook gebruiken voor het geven van een compliment, heeft dat een positieve invloed op de onderlinge relatie en band.

Tips

• Laat het de kinderen niet merken als u een voorkeur voor een van hen heeft.
• Probeer te letten op positieve momenten met elk kind afzonderlijk.
• Creëer deze momenten door regelmatig tijd voor elk kind apart te nemen en samen iets leuks te doen.
• Geef complimenten; bij dingen die goed gaan, of zomaar omdat het kind mag voelen dat het wordt gewaardeerd om wie het is.

Wilt u reageren of hebt u vragen over opvoeding? Leg ze (anoniem) voor aan de pedagogen Mirjam Blom en Anja Helmink. Dat kan door de situatie en de (gezins)omstandigheden, liefst uitvoerig, te mailen naar: wijs@refdag.nl of te sturen naar: RD, t.a.v. redactie Wijs, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn.