Evert Barten, jongerenredacteur bij het Reformatorisch Dagblad, publiceerde eerder voor jongeren geactualiseerde klassieke theologische werken. Ambrosius’ ”Zien op Jezus”, ”De viervoudige staat” van Boston en de ”Institutie” van Calvijn stonden al op zijn naam.

Een goede actualisering brengt de inhoud van een boek dichtbij. Dit was mijn ervaring bij het lezen van Bartens bewerking van Augustinus’ ”Belijdenissen”. Er zijn geen belemmeringen meer om de inhoud tot je te nemen.

De ”Belijdenissen” van Augustinus vormen een uniek boek. Uniek, omdat Augustinus hierin zijn eigen leven beschrijft. Uniek ook omdat ze heel openhartig en toch beslist niet oppervlakkig of willekeurig zijn. Ten slotte uniek omdat ze zo bijzonder van inhoud zijn en eigenlijk één doorlopend gebed tot God vormen. Autobiografie, innig gebed tot God en bezinning op de moeilijkste geloofsvragen zijn in één boek bij elkaar gebracht.

In het oorspronkelijke werk is er een voortdurende afwisseling tussen de levenservaringen van de kerkvader en de theologische vragen die aan de orde komen. Dat vraagt van de lezer dat hij voortdurend moet schakelen. En dat kan tot moedeloosheid leiden, zeker bij jongeren. Vol goede moed beginnen ze aan de ”Belijdenissen”, maar na tien of twintig bladzijden komen ze er niet meer doorheen. Dit komt door de gelaagdheid van deze bijzondere autobiografie, waarin Augustinus zo veel van zichzelf laat zien. De lezer ervaart het lezen algauw als een tantaluskwelling: de prachtige druiventrossen van de grote kerkvader komen veelbelovend naar beneden, maar als de lezer de vruchten wil plukken, worden ze als het ware voor het smachtende oog weer omhoog getrokken. Frustratie hierover kan ertoe leiden dat de lezer besluit om toch maar niet verder te lezen. Niet alleen jongeren, maar ook oudere lezers kunnen dit zo ervaren en teleurgesteld het bijltje erbij neergooien. Deze klassieker van de kerkvader is prachtig, maar ontoegankelijk.

Gesprek

De grote verdienste van de bewerking van de ”Belijdenissen” door Evert Barten is dat hij de genoemde moeilijkheid kent, ermee weet om te gaan en zodoende de waardevolle inhoud er voor jongeren als het ware uitfiltert. De vragen die Augustinus had worden door Evert Barten opnieuw naar voren gebracht, maar nu op een verfrissende en vernieuwende manier. De auteur gaat een denkbeeldige dialoog aan met Augustinus en komt zo heel direct met hem te spreken over de belangrijkste levensvragen, die niet alleen Augustinus bezighielden, maar ook voor de huidige jongeren van levensbelang zijn.

Essentiële levensvragen die aan de orde komen zijn: Wie is de oorsprong van het kwaad? Had God de zondeval niet kunnen voorkomen? Hoe kan ik ooit tot God komen? Hoe kan ik er achter komen wat Gods leiding in mijn leven is? Augustinus heeft zichzelf deze vragen durven stellen en ging daarbij zeer wezenlijke thema’s, die ook voor vandaag essentieel zijn, niet uit de weg.

Door de dialoogvorm spreekt de vraagsteller (eigenlijk de lezer in wie de vraagsteller zich heeft verplaatst) in deze editie rechtstreeks tot Augustinus. Dit maakt het boek spannend en boeiend tegelijk. Wat zal Augustinus voor antwoord geven? De reactie van de grote kerkvader wil niemand missen. Als je één keer aan het interview bent begonnen, lees je door. Zo verging het mij althans.

Onheuse aanklachten

De vraag waaróm Augustinus zijn ”Belijdenissen” heeft geschreven stelt Barten in de inleiding aan de orde. Dr. J. A. van den Berg heeft in zijn boek ”Reizen met Augustinus” laten zien dat Augustinus vooral wilde afrekenen met allerlei onheuse aanklachten aan zijn adres. Daarnaast is het evengoed zo dat de kerkvader als doel had anderen tot Christus te brengen. We kunnen ook wel vaststellen dat God dit boek daar zeker voor heeft willen gebruiken. Daarom is het verheugend dat Barten deze ‘hertaling’ ter hand genomen heeft. Een prachtig en uitstekend geslaagd initiatief.

Boekgegevens

”Neem en lees. Augustinus’ Belijdenissen uitgelegd”, Evert Barten; uitg. den Hertog, Houten, 2015; ISBN 978 90 331 2737 3; 156 blz.; € 19,90.