Eurodiaconia is een Europees netwerk waarbij 47 kerkelijke diaconieën en diaconale organisaties zijn aangesloten. Zo’n 85 deelnemers uit bijna alle Europese landen zijn van woensdag tot vrijdag in Utrecht bijeen om te spreken over armoedebestrijding in het algemeen en het diaconale antwoord op de vluchtelingenstroom in het bijzonder. De organisatie van Eurodiaconia 2016 is in handen van Kerk in Actie, de hulporganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.

Identiteit

Prof dr. Johannes Eurich, hoogleraar aan het wetenschappelijk instituut voor diaconie van de universiteit van Heidelberg, merkte donderdag in zijn lezing „Diaconie en de vreemdeling” op dat de huidige, pluriforme samenleving speciale uitdagingen geeft aan het diaconale werk. Christelijke instellingen in Europa worstelen steeds meer met hun christelijke identiteit – in tegenstelling tot islamitische organisaties die sterker aan hun islamitische overtuigingen vasthouden. Sommige christelijke diaconale organisaties nemen zelfs moslima in dienst voor sociaal werk onder moslims.

In zijn betoog benadrukte prof. Eurich dat wie zich openstelt voor de vreemdeling, altijd vragen gaat stellen over eigen identiteit. De Heidelbergse hoogleraar vindt dat christenen zich per definitie moeten openstellen voor het anders-zijn van vreemdelingen. Een „fundamentalistische” houding die vreemdelingen eigen inzichten wil opdringen is volgens de hoogleraar onjuist en stigmatiserend.

Grenzen

Tijdens de discussie klonk de vraag of er grenzen zijn aan het opnemen van vluchtelingen. Prof. Eurich beaamde dat er grenzen zijn en dat Europa niet in staat is alle vluchtelingen van de wereld op te nemen. Hij zei ook begrip te hebben voor de vrees van de bevolking, maar dat een christen zich niet door angst mag laten leiden. De vluchtelingenstroom is aanzienlijk, maar in percentages ongeveer 1 procent van de Duitse bevolking. „Dat moet toch te behappen zijn”, zo besloot prof. Eurich, verwijzend naar een bekende uitspraak van de Duitse bondskanselier Angela Merkel.

Roma

Tijdens de conferentie worden heel wat workshops gehouden. Een workshop over Roma werd geleid door een Hongaarse predikant en een vertegenwoordiger van het Finse ”Helsinki Diaconess Institute” (HDI). László Dani, hoofd van de afdeling diaconie van de Hongaars-Gereformeerde Kerk, gaf aan dat de Hongaars-Gereformeerde Kerk een speciale afdeling heeft voor zending en diaconale hulp onder Roma.

In Roma-kringen wordt de vogel als symbool voor de vrijheid beschouwd. Volgens László Dani wil de Hongaars-Gereformeerde Kerk die hang naar vrijheid en ongebondenheid, die zo kenmerkend is voor de Roma, respecteren, maar wel vanuit de opvatting dat de ware vrijheid alleen in Christus is te vinden. László Dani vertelde dat de Hongaars-Gereformeerde Kerk lokale gemeenten begeleidt zoveel mogelijk Roma te verwelkomen.

Speciale ‘verzoeningsconferenties’ zijn bedoeld de Roma en de Hongaren dichter bij elkaar te brengen. Op de verzoeningsconferenties bespreken beide groeperingen hun wederzijdse vooroordelen en grieven vrijuit, wat tot beter wederzijds begrip leidt. László Dani zei zich ervan bewust te zijn dat deze visie een ideaalbeeld schetst, maar dat de praktijk er soms anders uitziet.

Kristiina Elenius van het ”Helsinki Deaconess Instituut”, legde uit wat deze oude Finse instelling voor liefdadigheid doet voor de Roma. De Finnen, die sinds de Tweede Wereldoorlog geen armoede kenden, kregen bijna een shock toen Roma uit voormalige communistische landen als bedelaars in Helsinki verschenen. Toen vertegenwoordigers van HDI, het Finse liefdadigheidsinstituut, Roemenië bezochten, ontdekten zij dat vele Roma niet eens over identiteitspapieren beschikten. Het HDI helpt nu Roma aan officiële identiteitspapieren.

Pegida

Henning Flad van ”Diakonie Deutschland” leidde een workshop over de opkomst van extreemrechts in Duitsland. Een anti-islambeweging als Pegida zinspeelt op angstgevoelens en maakt gebruik van beladen termen als ”invasie” en ”burgeroorlog”. De beweging heeft vooral in het voormalige Oost-Duitsland invloed. Kerken moeten volgens Henning Flad niet alleen een tegengeluid laten horen, maar vooral ook door diaconaal dienstbetoon laten zien wat herbergzaamheid is.