De Israëlische premier en Likudleider Benjamin Netanyahu tekende woensdag een coalitieakkoord met Avigdor Lieberman van de partij Yisrael Beiteinu. Vanaf nu steunt het kabinet van Netanyahu op 66 van de 120 Knessetleden, in plaats van 61.

Lieberman zal naar verwachting begin volgende week worden ingezworen als minister van Defensie. Hij vervangt Moshe Ya’alon van Likud. Die nam vorige week ontslag nadat hij begreep dat hij zijn post zou verliezen.

Netanyahu nodigde woensdag ook Isaac Herzog van de Zionistische Unie uit toe te treden tot het kabinet. Maar Herzog brak vorige week de contacten met Netanyahu af, toen hij hoorde dat Netanyahu van plan was de seculier-nationalistische Yisrael Beiteinu in de coalitie op te nemen.

Naast de rechtse Likud en Yisrael Beiteinu nemen de ultrareligieuze Shas, de ultraorthodoxe Verenigd Thora Judaïsme, de centrumrechtse Kulanu van Moshe 
Kahlon en de rechts-radicale HaBayit HaYehudi van Naftali Bennett aan de coalitie deel.

De onderhandelingen over de details van het akkoord tussen Netanyahu en Lieberman verliepen moeizaam. De reden daarvan is dat Lieberman meer geld eiste voor de pensioenen van immigranten. Ook rezen er geschillen tussen Netanyahu en Bennett over de militaire informatie die ministers kunnen krijgen in oorlogstijd. Tot nu toe was gevoelige informatie voorbehouden aan ministers die deel uitmaken van het zogeheten veiligheidskabinet.

Lieberman kwam in 1999 in de Knesset. Hij diende sinds 2001 op diverse ministersposten, waaronder die van Buitenlandse Zaken in de jaren 2013-2015. Zijn partij wordt voornamelijk gesteund door Russische immigranten.

Lieberman woont in de nederzetting Nokdim op de Westelijke Jordaanoever. Hij stelde in het verleden voor Arabische burgers van Israël een loyaliteitsverklaring te laten tekenen en de grens tussen Israël en een op te richten Palestijnse staat zodanig te verleggen dat een groot deel van de Arabische staatsburgers in de Palestijnse staat zou belanden. Hoewel Lieberman een havik is, sloot hij in het verleden de oprichting van een Palestijnse staat niet uit.

Het is voor Netanyahu gunstig dat hij zijn coalitie uitbreidt. Zijn kabinet heeft nu een steviger basis, wat zijn politieke overlevingskansen vergroot. Tot nu toe was hij kwetsbaar voor druk van Knessetleden die iets door wilden drijven. Als iemand de coalitie zou verlaten, zou die instorten.

Maar de benoeming van Lieberman kan de premier ook problemen opleveren. Israël heeft nu de meest rechtse regering in zijn geschiedenis. De kans op hervatting van vredesbesprekingen met de Palestijnen lijkt nog geringer geworden. Palestijnen hebben overigens het geloof in de vredesonderhandelingen met Netanyahu verloren en proberen nu met internationale steun een staat te krijgen.

De aanstelling van de omstreden politicus kan Netanyahu met name opbreken na de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november. De regering-Obama blijft zitten tot midden januari. Ze kan in de tussentijd in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een resolutie steunen die de nederzettingen veroordeelt of op een andere wijze Israëls expansiepolitiek op de Westoever onder druk zetten.

Op Defensie wacht Lieberman een uitdagende taak. Al zijn er in het verleden ministers van Defensie geweest die geen hoge positie in het leger hebben bekleed, het lag voor de hand dat de taak aan een oud-generaal werd gegeven. Vroegere topmilitairen zijn namelijk beter ingewerkt in de complexiteit van defensie en veiligheid. Lieberman zal in de komende dagen ingevoerd worden door topmilitairen en dingen horen die topgeheim zijn.

Tweespalt

De relatie tussen de generaals en Lieberman zal –zeker aanvankelijk– koel zijn. Er ontstond in de afgelopen weken namelijk een tweespalt tussen enerzijds de legertop en Ya’alon en anderzijds Netanyahu en Lieberman.

Legerleiders spraken hun verontrusting uit over ontwikkelingen in samenleving en leger. Vicechef-staf Yair Golan zei op de herdenkingsdag voor de Holocaust „onder ons vandaag in 2016” tekenen te signaleren van „weerzinwekkende processen die in Europa plaatsvonden.” De Holocaust roept volgens Golan op tot bezinning over de verantwoordelijkheid die leiders hebben, de kwaliteit van de samenleving en de wijze waarop „de vreemdeling, de wees en de weduwe” worden behandeld.

Netanyahu veroordeelde de speech, maar Ya’alon stelde zich achter Golan op. Ook veroordeelde Ya’alon het onnodig doodschieten van een gewonde Palestijn in Hebron op 24 maart. Lieberman veroordeelde echter het opsluiten van de soldaat die het fatale schot had gelost.

De oud-premier, oud-chef-staf en oud-minister van Defensie Ehud Barak liet vrijdagavond in een interview met Channel 10 van de Israëlische televisie ook geen spaander heel van de benoeming van Lieberman. Hij zei dat de huidige coalitie van Netanyahu „tekenen van fascisme” laat zien.