Silicon Valley is hot. Menig Nederlandse gemeente zet zichzelf op de economische staalkaart met een subtiele verwijzing naar dit Mekka van innovatief ondernemerschap. Het aantal missies van ambitieuze wethouders, gedeputeerden en bestuurders van kennisinstellingen naar Silicon Valley is niet meer te tellen. Dit roept in de Valley zelf de vraag op of wat meer coördinatie niet handig is.

De aantrekkingskracht van deze hightech-innovatieregio, een strook land van pakweg 90 kilometer tussen de Amerikaanse steden San Francisco en San Jose, is groot. Het is de regio met de meeste start-ups ter wereld. Ook ons land wil de borst vooruitsteken. Of dat gaat lukken is geen kwestie van kopiëren, maar hangt af van de vraag of we het geheim van Silicon Valley weten te ontrafelen. Of we de factoren die Silicon Valley tot een succes maken begrijpen en een slimme plaats kunnen geven in onze eigen innovatieambities. Uit onderzoek van Arne Maas en mij blijkt dat het gaat om een uniek samenspel van institutionele en culturele factoren.

Hoe zit dit fascinerende ecosysteem dan in elkaar? Allereerst kent Silicon Valley een rijke historie van technologische innovaties die meer dan driekwart eeuw teruggaat. Het begon allemaal met de ontwikkeling van radiotechnologie, de vacuümbuis en oscillators in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw, de uitvinding van de siliciumtransistor en het geïntegreerde circuit in de jaren vijftig, de ontwikkeling van defensietechnologie en ruimtevaarttechnologie tijdens de Koude Oorlog, en later in de jaren zeventig de geheugenchip en de microprocessor. Dit alles vormde de voedingsbodem voor de computerrevolutie van de jaren zeventig en de hightechsoftware-explosie zoals we die nu kennen. Kortom, een innovatieve hotspot word je als je op een geschiedenis van technologische innovatie kunt bogen.

De institutionele kenmerken van je ecosysteem moeten de juiste kant op wijzen. Voor Silicon Valley geldt dat met bijna 300.000 studenten en de beste universiteiten ter wereld (Stanford, Berkeley) in de directe omgeving de toegang tot gemotiveerd en hoogopgeleid talent is verzekerd. Talent dat moeiteloos zijn weg vindt naar de hightechgiganten in de Valley.

Deze publieke en private universiteiten kennen een lange traditie van het ten nutte maken van technologische innovatie. Een traditie die gekoesterd wordt. Al in de jaren vijftig moedigde Stanford zijn hoogleraren aan om start-ups te beginnen rond het exploiteren van hun technische vindingen. Fundamenteel onderzoek en commercialisering gaan hier prima samen.

Ook studenten worden aangespoord start-upondernemer te worden. Het resultaat mag er zijn. HP, Google, Cisco, Yahoo, PayPal, eBay, LinkedIn en Tesla zijn allemaal begonnen als start-ups die opgericht zijn door alumni van Stanford.

Ook de toegang tot kapitaal is goed: bijna 16 procent van het wereldwijde en meer dan de helft van het Amerikaanse durfkapitaal komt in Silicon Valley terecht. En dan gaat het niet alleen om harde dollars maar ook om ”smart money”: durfkapitalisten die ook hun netwerken, ervaring en kennis aanbieden.

Er is overigens eveneens (anders dan veelal gedacht in Nederland) sprake van een overheid die stevig investeert in wetenschap en technologie. Ook als eerste afnemer. En ook dat is niet van vandaag. Denk alleen maar aan de miljarden dollars die geïnvesteerd werden (en worden) in defensietechnologie.

Behalve toegang tot talent, kapitaal en een proactieve overheid kent Silicon Valley, tot slot, een goed functionerende ondersteuningsstructuur van juristen en advocaten die start-upondernemers helpen hun bedrijf te vestigen. Niet alleen met juridisch maar ook met zakelijk advies. Ook dit kent een lange geschiedenis.

Dit zijn de vier factoren die de kern vormen van het geoliede ecosysteem van de Valley. Maar er is meer. Doorslaggevend bij dit alles is de factor cultuur. En dat ervaar je als buitenlander gelijk. Een cultuur die zich kenmerkt door openheid en delen; waar je groots moet denken. Een cultuur die innovatie en ondernemerschap omarmt. Die teamwork en diversiteit beklemtoont. Waar passie en doorzettingsvermogen de doorslag geven. Een cultuur waar je het beste uit jezelf moet halen. Geen 9-tot-5-ethos. Geen gebaande wegen waarbij risico’s niet gemeden worden. Een cultuur waarin je mag falen.

Ik woonde een sessie bij waar beginnende ondernemers ”pitchten” voor startkapitaal. Starters die nooit failliet waren gegaan of die geen team hadden, werden snel afgevinkt. Kregen nul op het rekest. De juiste instituties én de juiste cultuur: dat is het geheim van Silicon Valley.

Delen van het ecosysteem van Silicon Valley kunnen wij in Nederland zeker kopiëren. Maar de crux zit hem in het werken aan een cultuuromslag. Dat is de belangrijkste opgave. Gelukkig zien we een nieuwe generatie van jonge start-upondernemers die dat als vanzelfsprekend beschouwt.

En dan nog een waarschuwing. Onze fascinatie voor Silicon Valley moet ons niet blind maken voor de schrikbarende sociale ongelijkheid in die regio. Dat willen we beslist niet kopiëren. Silicon Valley oké, maar wel Dutch style.

De auteur is als socioloog verbonden aan Rotterdam Business School en senator voor de ChristenUnie. Hij schreef samen met Arne Maas het boek ”Silicon Valley. Planet Startup” (Amsterdam University Press, 2016).