Commentaar: Scholen moeten stilteruimtes studenten stimuleren
Het is een bijzonder fenomeen. Studenten die deze week examen moeten doen en die zich vrijwillig inschrijven voor studeren onder toezicht. In de openbare bibliotheek of op plaatsen die verbonden zijn met grote scholen of universiteiten. In Amsterdam is het gezamenlijk studeren begonnen onder de naam StudyShare. Dat betekent: studeren onder het toeziend oog van een surveillant in een afgesloten zaal. Er zijn drie blokken stilte van drie kwartier met daartussen pauzes van vijftien minuten. Deelnemers moeten zich inschrijven en wie dat wil, kan z’n telefoon inleveren.
Op andere plekken in het land noemen ze de studiemogelijkheden anders, maar het principe is hetzelfde. Jongeren moeten blijkbaar uit hun persoonlijke levenssfeer gehaald worden om geconcentreerd te kunnen werken in een prikkelarme ruimte. Want daar hebben we het over: afwezigheid van prikkels die vooral veroorzaakt worden door smartphones waarop onophoudelijk appjes en mailtjes binnenkomen.
Ooit was de bibliotheek een plek waar je naartoe ging als je contact met de buitenwereld wilde. Het was vaak een van de weinige plaatsen met toegang tot internet. En voordat internet bestond, was het de plaats waar je via boeken werelden kon ontsluiten die thuis niet toegankelijk waren. Nu, in 2016, is de situatie precies omgekeerd.
Wat geldt voor jongeren die rustig willen kunnen studeren, geldt overigens niet minder voor ouderen. Ook zij lopen vaak aan de leiband van de smartphone. Bellen, appen, mailen en tussendoor meldingen van nieuws- of sportgebeurtenissen waar ook ter wereld. Waar je ook bent: het klopt op de deur van je aandacht. Markt, winkelcentrum, kantoor of kerk: de meldingen blijven altijd binnenkomen. Moest je vroeger actie ondernemen om iets te weten te komen, nu moet je actie ondernemen om even rust te hebben.
Maar het grenzeloze, het ongeremde, het altijd in verbinding zijn met alles en iedereen eist z’n tol. En langzaam begint de wal het schip te keren. Het studeren in stilte en in een afgesloten ruimte is daarvan een voorbeeld. Niet zelden beginnen zulke trends bij jongeren.
Ondertussen zijn ook de wifivrije ruimtes, campings en hotels in opkomst. Even weg van de druk van het bereikbaar moeten zijn. Even een moment of een langere periode zonder de constante prikkels van buitenaf.
Het initiatief van scholen en bibliotheken verdient brede navolging. En het wonderlijke is dat wat vroeger dwingend moest worden opgelegd, nu door de jongeren zelf wordt gevraagd. Laat scholen hierop inspelen door mogelijkheden te scheppen of zo veel mogelijk te verruimen.
En zo schuift de maatschappij voorzichtig en totaal ongedacht toch weer op richting het levensritme van de kloosterlingen. Moe geworden van al het lawaai, zoekt de samenleving stilte en concentratie. Het enige verschil is dat in het klooster om de zoveel tijd de klok of bel oproept tot contemplatie en gebed en dat bij StudyShare de bel aangeeft dat er een pauze is.
„Het kan verkeren”, zei ooit Gerbrand Adriaanszoon Bredero, die in zijn tijd –de zeventiende eeuw– al omschreven werd als een rusteloze Amsterdammer.
